10

Po wyróżnionej graficznie formie hasłowej nazwy podane jest zakończenie dopełniacza. Niekiedy jest to końcówka dopełniacza (np. Orla, -ej; Widzew; -a), czasem końcowa część dopełniaczowej formy z zaznaczonymi wymianami głoskowymi (np. Andrzejów; -owa; Młynek, -nka). Sporadycznie podaje się całą formę dopełniacza (np. Nery, Ner,; Bałuty, Bałut). Następnie w przypadku niektórych haseł podaje się poprawną wymowę (np. Duboisa, wym. Dibua\ Sterlinga, wym. Szterlinga; Jonschera, wym. Jonszera itd.).

Po myślniku (-) znajduje się informacja o obiekcie: jego lokalizacji, charakterze, przeznaczeniu i krótka historia nazewnicza, uzasadniająca kolejne zmiany nazwy. Lokalizacja jest różna w zależności od rodzaju obiektu: może być podana w formie opisowej przez wskazanie dzielnicy, a także ulic, w rejonie których obiekt występuje. Przy lokalizacji obiektów przyjęto następujące zasady:

-    w przypadku dzielnic naturalnych i osiedli umiejscawia się je wskazując geograficzną część miasta (np. Bałuty - dzielnica naturalna położona w północnej części miasta), niekiedy także przez wskazanie kwartału ulic ważnych dla danego obiektu. Posługujemy się przy tym współczesnymi nazwami ulic.

-    inne obiekty lokalizuje się podając dzielnicę naturalną, na której terenie są położone (np. Przy szkole - ulica na Nowym Rokiciu) lub w relacji do ulic kierunkowych (np. ul. Czerwona - zachodnia przecznica Piotrkowskiej).

Historię i charakterystykę obiektu zaczerpnięto z istniejących opracowań historycznych i geograficznych wymienionych w Wykazie źródeł oraz w Wykazie opracowań. Czas nadania nazwy i jej ewentualnych zmian ustala się na podstawie różnego typu źródeł. Informacje w nich zawarte nie zawsze są kompletne i precyzyjne. Toteż czas nadania części nazw określony jest w przybliżeniu. W przypadku dzielnic naturalnych podaje się czas ich uformowania się oraz inkorporacji do przepisach ortograficznych - pomijających istotę dwuczłonowej struktury nazw miejskich -niesłusznie ustalono odrębne traktowanie każdego z jej członów i zdecydowano, że: człon A jako wyraz pospolity powinno się pisać małą literą, a człon B jako nazwę własną powinno się pisać wielką literą. W codziennej praktyce występują niepewności i niekonsekwencje: jedni piszą ulica małą literą, a aleja - wielką literą, inni oba te człony piszą małą literą, podobnie różnie piszą człony: plac, rondo, most, dworzec itd. Mamy tu do czynienia z niejednakowym »odczuwaniem« traktowaniem struktury nazw miejskich, zwłaszcza na tle utrwalonej w społecznej świadomości pisowni innych dwuczłonowych nazw geograficznych. Dzieje, istota struktury nazw miejskich oraz relacje, jakie istnieją między jej członami, upoważniają do twierdzenia, że - wbrew aktualnym zasadom pisowni polskiej - istnieją oczywiste podstawy do tego, by oba człony były pisane wielkimi literami, podobnie jak: Wyżyna Małopolska, Puszcza Niepołomicka, Góra Kościuszki, Hala Gąsienicowa. Wyrazy pospolite ulica, plac, aleja, rondo itd. w chwili, gdy stają się członami struktury nazewniczej, zyskują tym samym status nazwy własnej. Przedstawione moje teoretyczne stanowisko nie daje, niestety, podstaw do przełamywania w tej publikacji ogólnie przyjętego uzusu a pisowni nazw miejskich, podtrzymywanego przez oficjalnie obowiązujące przepisy ortograficzne. Dlatego w tekście tej książki, by nie zakłócać ogólnej świadomości i przyzwyczajeń społecznych, izwy miejskie przeważnie są pisane zgodnie z powszechnie przyjętym zwyczajem”, K. Handke, Dzieje Warszawy..., s. 31-32.

27