166497B80454574847!19684712 n

zależy od widu czynników, nie tylko od wielkości pola elektrycznego, akr także od sposobu aplikacji (np. od liczby impulsów, przerw pomiędzy impulsami), a takie od stężenia i polaryzacji wprowadzanej substancji, temperatury i grubości błony komórkowej.

Elektroporacja odwracalna i nieodwracalna

Elekt tr>|x>rację dzielimy ogólnie na odwracalną i nieodwracalną. Odwracalna dektro po racja to stosowanie takich impulsów, które jx>-wodują czasowe powstawanie nanoporów w błonie komórkowej. Elcktioporacja nieodwracalna powtxlujc zniszczenie błony, a tym samym śmierć komórki.

Wykorzystanie zjawiska elektroporacji w medycynie

Podejmowane są próby stosowania elekt ropo-racji w różnych działach medycyny. Otwarcie błony przez system nanoporów może być, jak już wspomniano, krótkotrwale i odwacalnc. Może dojść leż do nieodwracalnego zniszczenia błony, jeżeli czynnik powxxłujący zwiększoną przepuszczalność błony będzie zbyt silny. Oznacza to. że na daną komórkę zadziałało zbyt duże pokr elektryczne, co spowodowało, że powstałe pory są duże. nie zanikają, a komórka została pozbawiona mechanizmów naprawczych. Wtedy następuj nieodwracalne uszkodzenie komórki i jej śmierć. Iitkie działanie próbuje się wykorzystać w terapii antyno-wutworowej - matrycę elektrod umieszcza się wokół tkanki nowotworowej, a impulsy elektryczne wybiórczo niszczą patiiłogicznc struktury. Można też połączyć elcklroporaqę z innymi rodzajami terapii < np. z chemioterapią) i dzięki temu uzyskać lepszy efekt terapeutyczny z mniejszym zniszczeniem zdrowych tkanek.

Obecnie w badaniach medycznych i klinicznych chętnie stosuje się tzw. terapie celowano. Środki lecznicze próbuje się [K>dawać bezpośrednio do tkanki, w której mają zadziałać. Aby jednak dana substancja mogła wniknąć do wnętrza komórki, musi mieć odpowiednią strukturę, wielkość i polamość. Stąd też pojaw ia się coraz więcej prac na temat tzw. cc-lowanych nośników Icków i modyfikacji Icków z pomocą nanotcchnologii. Prowadzone są również |iracr nad ułatwianiem przenikania Icków do komórki za pomocą zmieniania przepuszczalności błon komórkowych Bardzo wiele tych badań koncentruje się na przez.skór-nvm dostarczaniu substancji leczniczych.

14.1.1

Wykorzystanie zjawiska elektroporacji w kosmetyce

W medycynie estetycznej wykorzystuje się elektroporację (a także sonoporację. patrz rozdział pt_ „Sonofonrza i kawitacja") zarówno w tym celu, aby do tłumki wprowadzić pożądane substancje, jak i po to. aby zniszczyć niepożądane struktury. Termin elekt ro-poracja dotyczy w zasadzie zmian wywołanych prądem elektrycznym w błonach komórkowych. W kosmetologii może też oznaczać zwiększenie przepuszczalności skóry. bez wytwarzania nanoporów sv błonach komórkowych.

Elektroporacja umożliwia np. szybszą i głębszą penetrację witamin i substancji odżywczych do skóry i tkanki podskórnej. Z kolei niszczący efekt elektroporacji może być wykorzystywany np. do niszczenia nadmiome) tkanki tłuszczowej.

Czynnikiem zmieniającym przepuszczalność błony komórkowej może być nio tytko impuls elektryczny, ale te2 np. ultradźwięki

W niektórych urządzeniach wykorzystywanych do .modelowania dała" łub „odchudzania" stosuje się pola elektryczne rzędu 20-2000 V/'mm do wywołania efektu lipoli-zy i zwalczania np. cellulitu.

>v'    .i• i :    239

Zjawisko elektroporacji wykorzystuje się w metodzie nazywane| często mczoterapą bezigtową Doczekała się ona wielu opracowań naukowych, jest coraz częSoej stosowana m in w dermatologii estetycznej. Badane są tez rożne związki {np. pochodne aminofiliny. izoproterenolu. johimbiny itd.) i ich mozliwo-ici stymulacji lipolizy. redukcji tłuszczu i zwalczania cellulitu.

Mczoterapia wywodzi się z języka greckiego; maos oznacza środkowy. |x»środkowy. a tltentpein - leczenie. Mczoterapia polega tui wprowadzaniu minerałów, witamin, aminokwasów. wyciągów roślinnych i innych substancji odżywczych do skóry i tkanki podskórnej. Zastosowania są różnorodne, obejmują m.in. urazy sportowe (np. urazy stawów i struktur okołostawowych), leczenie przeciwbólowe (np. fibromialgie, choroby dc-gcneracyjne. neuropatic. nerwobóle). Próbuje się ją stosować ni.in. w zwalczaniu alergii lub niektórych chorób autoimmunologic/-nych. w chorobach skóry, a takie do poprą-wy kondycji skóry i tkanki podskórnej.

|cśli chodzi o zastosowania z. zakresu medycyny estetycznej, to obejmują one m.in. zabiegi odmładzające, lift logujące, zwalczające cellulit. poprawiające strukturę skóry, przcciwzmarszczkowe.

Zabiegi mezoterapii bcziglowej są na ogól bezpieczne, ale trzeba pamiętać o możliwych efektach niepożądanych. Zaliczamy do nich m.in. przebarwienia, opuchnięcia, reakcje alergiczne, a także infekcje.

Piśmiennictwo

1.    Auhcr li. i wsp.: Injectkm trtalmcnl in cosmc-tic Mirgcry In forma Hcaldtcare. 2008.

2.    lirartn M li., Martin G. P. /uirz.i $. A. I W»p.: Uermal and transdernul drug dclivciy Systems: curn.nl and futurę prospeets. Drug l>e-liv.. 2006; 13(3): 175-187

3.    Cantuf M. K.. Rabem zt T.. Biamm L. i wsp.: An csaltiation of mcsothcnpy Solutions for indu-ang lipolysLs and freating. ccllulitc. |. Piast. Re-constr. Aesthet Surg . 2008. 61(11): 1321--1324.

Ą.Kotulska A/.: Elcctrodwmothernpy In cancer rrcarinent Adsances in Oinical and Experi-mcntal Medidne. 2007; I6<5>: 601-607.

5. Kat ul (bit M.: Electro-Nanopores in the l.ipid Membranę and Ibeir AppJicariun in Medidne. lVxe Naukowe Instytutu Biixyfx-rnctykJ I Inżynierii Biomcdyczixą. PAN'. Warszawa 2007.

6 litu H.. Slelinf F.. /kun Y. i wsp.: Sonoporalion of celi using ihrrapcuik ultrasouiuł lor drug and genc <fclivery. Aonustkal Suciety of Amrri-ca loumol. 2001; 115:2S86.

7.    IWk M E. A new electrical .tpproach tocutting out canecrous tu mors Ekctmporation „Rnife" for Cancer. first puhlished Fcbruary 2009. IEEE Spectrum on linc http;/Avww spec-uutn.iocc.iirgifełł09/7687.

8.    Quagliru} P, Mortera C., OulU-Ahate S i wsp.. Elcctrochemothcrapy with intravenous blc-omyein in the local ueatment ol skin niclano-ma mcustascs. Ann. śurg. Oncol. 2008; 15(8): 2215-2222.

9.    Itnti A.. De B*i'iv» Af. (red.) Atlas of Mewithc-rapy in Skin Rejusenation. Informa Healthcare. 2007.

10.    US Patent 6697670 - Apparalus and mrthod fot reduetng subeuuncoos fal deposits by dcc-irupsiratinn with lmprwed cnmfort of palienU. US Intern Istued on Febntary 24,2004.

11.    /Aanjj L . Ltmrr S.. RuUnm IV V. \ wsp. Elec-tmporatlon-inediatcd topical dclbery of vita-min C for ciiMnetic appllcatlons. Bioelectm-dicm. Bioenrrg.. 1999; 48(2): 45.3-161.

14.2

SONOFOREZA I KAWITACJA

KdmiU Padkwika Ultradźwięki

Ultradźwięki są okresowymi drganiami cząsteczek gazów, cieczy, ciał stałych, o częstości większej niż 20 00Ó Hz (herców) Dźwięki słyszalne wywoływane są przez drgania cza-