2 02 (2)

66

67

towych na powierzchniach styków. Maleje równocześnie udział odkształcą sprężystych mikrowystępów, a wzrasta deformacja plastyczna powierzchni Siłę krytyczną, przy której stosunek odkształceń sprężystych do odkształć ceń plastycznych jest 1:1, można oszacować z zależności [5]:

1^³H³r?

kr

gdzie:

H - twardość materiału styków,

r_Q - promień zaokrąglenia powierzchni stykowej,

E - moduł sprężystości Younga.

Frzy siłach dużo mniejszych od F^_r mikrowystępy na powierzchniach styków ulegają w głównej mierze odkształceniom sprężystym, a warstwy nalotowe mogą pozostawać nieuszkodzone. drugim przypadku, gdy siła docisku znacznie przekracza ^Fkr* wpływ warstw nalotowych na wartość rezystancji zestyku jest niewielki, natomiast większość mikrowystępów ulega odkształceniom plastycznym. Prowadzi to do szybszego zużycia mechanicznego styków i dlatego tak duże siły stosowane są w łącznikach przewidzianych na duży prąd i małą częstość przestawień styków.

Zakres ćwiczenia obejmuje obydwa przedstawione zagadnienia, tj. ocenę statycznej niestabilności rezystancji zestyku i wpływ siły docisku styków na rezystancję zestyku. Celem ćwiczenia jest zbadanie zmian wartości oczekiwanej i rozproszenia wartości rezystancji zestyku w zależności od materiału styków, kształtu powierzchni stykowych, siły docisku i natężenia prądu.

2. METODA POMIARÓW

Do badań rezystancji zestyku służy modelowy układ zestykowy (rys. 7.1' złożony z dwóch skrzyżowanych walców 9, mocowanych w uchwytach: stałym 1 i ruchomym 2 osadzonym na przegubie kulistym. Siłę docisku' styków nastawia się za pomocą wodzika 3, który pozwala na przesuwanie ciężarka 4 wzdłuż ramienia dźwigni 5. Dźwignia jest osadzona wahliwie na pryzmacie 7» ^c0 umożliwia bardzo dokładne nastawianie siły docisku, przy pomijalnie małej

^_e tarcia w osi obrotu (jźwigni. Przed rozpoczęciem pomiarów dla każdego ⁵ styku konieczne jest przeprowadzenie zerowania układu dźwigniowego. Robi _gię to ustawiając ciężarek 4 na kresce zerowej i pokręcając nakrętką prze-_iwwagi aż do zaobserwowania migotania żarówki kontrolnej. Cały układ jest w tyra stanie bardzo czuły nawet na niewielkie wstrząsy, dlatego po-flimo zastosowania gumowych podkładek amortyzujących należy chronić go od d_rg₃ń. Dźwignia wraz z zestykami umieszczona jest w osłonie przejrzystej _Q zrobionej ze szkła organicznego, rf osłonie wykonano wycięcia umożliwiające regulację siły i przestawianie styków bez konieczności jej zdejmowania. Siłę docisku można zmieniać w zakresie od 0 do 5 N, przy czym zakres^-ten łatwo jest rozszerzyć przez zastosowanie większych ciężarków.

'./pływ siły docisku powinien być zbadany zarówno w przedziale sił mniejszych od siły krytycznej jak i w przedziale sił większych od F_kr. W tablicy 7.1 zestawiono orientacyjne wartości siły krytycznej wyznaczone dla kilku materiałów stykowych.

Tablica 7.1

'./artości siły krytycznej wyznaczone przy r_Q = 0,6»10 ^ £mj

Lp.	Materiał	Siła krytyczna [N]
1	złoto	1,3
2	pallad	2,5
3	srebro	3,1
4	miedź	3,3
5	aluminium	4,2
6	cynk	5,7
7	żelazo	8,4

domiary rezystancji zestyku wykonuje się metodą techniczną 2a pomocą amperomierza i woltomierza, którego zaciski są podłączone bezpośrednio do styków w pobliżu miejsca ich zetknięcia. Obwód elektryczny, przedstawiony na

^Rys. 7.2. Schemat elektryczny obwodu do badań rezystancji zestyku. Oznaczenia: Prz - przełącznik, BA - bateria akumulatorów, W - wyłącznik, Ź - żarówka kontrolna, ZB - zestyk badany