246 247

Przesłuchanie iziecka a inne szczególne formy przesłuchania

rzalna i przeprowadzana jest w czasie postępowania przygotowawczego. Niewątpliwie prawidłowemu okazaniu będzie sprzyjało zarejestrowanie go na kasecie wideo i dołączenie jej do akt sprawy. Protokół z tej czynności podlega odczytaniu na rozprawie/*⁹ bowiem jak to podkreśla M. Kulicki okazanie przed sądem nie występuje w klasycznej formie, lecz przybiera postać wskazania osoby lub rzeczy.¹

7. Przesłuchanie w celu odtworzenia sytuacji lub postępowania na miejscu zdarzenia

Przesłuchanie w celu odtworzenia sytuacji lub postępowania na miejscu zdarzenia jest przesłuchaniem standardowym połączonym z pokazem zachowania się samego świadka oraz innych osób uczestniczących w zdarzeniu, będącym przedmiotem postępowania. Zdaniem M. Kulickiego sposobem wyrazu w tej szczególnej formie przesłuchania są gesty będące tworzywem środków dowodowych, podobnie jak słowa wypowiedziane w przesłuchaniu standardowym.² W tym przesłuchaniu może uczestniczyć pozorant, który „biernie wykonuje dyspozycje wynikające z relacji przesłuchiwanego".³ Sam pokaz sprzyja także wyobrażeniu miejsca zdarzenia, a tym samym wspomaga pamięć, bywa, że powinien się odbyć na miejscu zdarzenia. Niedopuszczalne jest zbiorowe przesłuchanie świadków na miejscu zdarzenia. „Przesłuchanie" prowadzone z udziałem uczestników zdarzenia jest „zbrodnią dowodową". W prawidłowo przeprowadzonym przesłuchaniu na miejscu zdarzenia powinien być obecny, obok przesłuchującego i pozorantów, tylko jeden przesłuchiwany.

Przesłuchujący mógłby rozważyć także potrzebę przesłuchania dziecka na miejscu zdarzenia, gdzie dziecko mogłoby połączyć swój przekaz z pokazem w warunkach, w których dokonało spostrzeżenia, a wiadomo, iż właśnie takie warunki sprzyjają procesowi przypominania, chodzi tu oczywiście o „zjawisko zależności od kontekstu"⁴ (była już o tym mowa). Jeżeli jednak takie przesłuchanie miałoby wpływać traumatyzująco na dziecko, należałoby z niego zrezygnować, na rzecz przeprowadzenia tej szczególnej formy przesłuchania w innym miejscu, nie wywołującym negatywnych skojarzeń. W tej decyzji przesłuchującemu powinien pomóc biegły.

Ta szczególna forma przesłuchania powinna być, obok protokołu, zarejestrowana na kasecie wideo, a zawsze na zdjęciach fotograficznych obrazujących istotne dowodowo fazy zdarzenia.

8. Przesłuchanie za pośrednictwem tłumacza (art. 204 k.p.k.)

Konieczność przesłuchania za pośrednictwem tłumacza zachodzi wtedy, gdy organ procesowy ma do czynienia z osobą głuchą lub niemą, a nie wystarcza porozumienie się z nią za pomocą pisma oraz gdy osoba nie włada językiem polskim. Organ procesowy mimo osobistego kontaktu ze źródłem dowodowym nie może bezpośrednio odbierać przekazywanych przez niego treści. Musi zdać się na tłumaczenie relacji. Nie przebiega też standardowo przesłuchanie ze względu na konieczność przerywania spontanicznej wypowiedzi osoby przesłuchiwanej, co z pewnością także komplikuje jej tok myślenia i relacji. Jak wykazano wyżej, prawidłowe przesłuchanie dziecka jest niezwykle trudne, a w^r przypadku gdy dziecko jest głuche, nieme, czy też nie włada językiem polskim, komplikuje się tym bardziej. W przesłuchaniu takim uczestniczy obok przesłuchującego biegłego psychologa także tłumacz.

Do przesłuchania dziecka za pośrednictwem tłumacza prowadzący powinien przygotować się niezwykle starannie. Jeszcze przed przesłuchaniem powinien uczulić tłumacza na słownictwo dziecka i jego rozumienie oraz konieczności oddania nie tylko treści, ale i formy wypowiedzi, ewentualnych intencji itp.

247

1

Ibidem, s. 64.

^m M. Kulicki, Kryminalistyka..., op. cit., s. 164.

2

Ibidem.

3

^m Ibidem.

4

^m Doskonal swojt) pamięć, op. cit., s. 48.