267

Rozdział 5. Pedagogika religii 267

Procesy tworzenia świadomości pcdagogicznoreligijnej zostały zahamowane w latach trzydziestych XX w. Wpływ na to miały dwie zgoła różne tendencje. Pierwsza była związana z ówczesną sytuacją polityczną i działaniami państwa nazistowskiego zmierzającymi do ideologizacji i instrumentalizacji religii. Druga natomiast miała charakter teologiczny i wyrażała postulat kerygmatycznej (skoncentrowanej na głoszeniu Słowa Bożego) i materialnej reorientacji katechetyki. Nurt kerygmatyczny, mający swoich przedstawicieli zarówno po stronie katolickiej (Josei’ Andrcas Jungmann), jak protestanckiej (Gerhard Bohne. Oskar Hammclsbcck. Hclmuth Kittcl), właściwie wykluczył problematykę pcdagogicznorcligijną z dociekań teologicznych.

Dialog teologii z pedagogiką w Niemczech został ponownie podjęty na początku lat pięćdziesiątych XX w. Zwiastunem lego procesu było powołanie w 1948 r. czasopisma ..Der cvangelischc Erzichcr”, które zyskało podtytuł „Zcitschrift fiir Piidagogik und Thcologic”⁵. W roku 1954 Kościół ewangelicki w Niemczech utworzył w Munster Comenius-Institut centralną placówkę badań i dokumentacji pedagogicznej. Nasilająca się krytyka kerygmatycznej koncepcji wychowania, popularyzacja nowych podejść w teologii, a zarazem wymogi praktyki szkolnej oraz wyzwania związane z modernizacją życia, emancypacją i sekularyzacją społeczeństwa doprowadziły na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych do odrodzenia ewangelickiej pedagogiki religii. Dzięki pracom m.in. Martina Stallmanna, Hansa Stocka i Gerta Otto sformułowano wówczas tzw. hermeneutyczną koncepcję edukacji religijnej, uzupełnioną w drugiej połowie lat sześćdziesiątych i w latach następnych szeregiem nowych podejść (Hans-Bernhard Kaufmann, Dieter Stoodt. Sicgfricd Vicrzig, Klaus Wegcnast).

W latach siedemdziesiątych XX w. dokonała się instytucjonalizacja dyscypliny w Niemczech - na wydziałach teologicznych uniw-ersytetów zaczęto oficjalnie używać nazwy „ewangelicka pedagogika religii” jako określenia specjalności naukowej, a Kościoły krajowe zaczęły tworzyć własne instytuty pcdagogiczno--tcologicznc, w których prowadzono dokształcanie zawodowe nauczycieli. W tym samym czasie podejście pcdagogicznoreligijnc zaczęło również zyskiwać przychylność w' Kościele katolickim. Dotychczas bowiem w środowiskach katolickich raczej używano pojęcia katechetyki, mimo że już w 1950 r.. łącząc czasopismo „Katcchctische Blatler” z ..Der Jugcndseelsorgcr” (obie nazwy utworzyły tytuł główny), nowemu periodykowi nadano podtytuł „Zcitschrift fiir Rcligionspiidagogik und Jugendseelsorge”.

Niewątpliwie istotny wpływ na poszerzenie dociekań katechetycznych miał 11 Sobór Watykański oraz wyrażające idee soborowe Dyrektorium ogólne o katechizacji (1971, nowa wersja 1997). Pcdagogicznoreligijne poszerzenie katechetyki katolickiej dokonało się dzięki pracom: Wolfganga G. Essera. Ericha Fcifcla,