2

Wszystkie pozostałe naturalne agregaty nazywane są bryłkami.

Dużą rolę w ich powstawaniu odgrywa fauna glebowa, spulchniając i przerabiając masę glebową.

Bryłki są kulistymi agregatami, których kontury na przekroju wykazują w powiększeniu bardzo skomplikowany kształt.

Ze względu na formę, bryłki zalicza się do typu równowy miarowego charakteryzującego się agregatami wykształconymi w trzech kierunkach.

-struktura bryłkowata (czamoziemy, próchniczne rędziny, czarne ziemie),

-ziarnista (czarnoziemy, czarne ziemie, mady próchniczne, rędziny, gleby ogrodowe),

-    orzechowata (głębsze poziomy czamoziemów i gleb brunatnych wytworzonych z lessu),

-    pylkowata (górne poziomy gleb bielicowych).

Człowiek, oddziałując na glebę w prawidłowo wykonanym procesie uprawy, nadaje jej strukturę sztuczną -rolniczą, określaną jako gruzełkowatą.

Zadaniem rolnika i ogrodnika jest sprzyjanie powstawaniu struktury gruzełkowatej i zapobieganie rozpadowi agregatów. Jest to szczególnie ważne w przypadku gleb ciężkich - ilastych, nie zapewniających korzeniom w stanie spoistym odpowiedniej ilości powietrza.

Dopiero obecność agregatów warunkuje istnienie porów większych - międzyagregatowych, zawierających powietrze i stwarza w glebie odpowiednie stosunki wodno-powietrzne.

Najkorzystniejszymi cechami fizycznymi, świadczącymi o wysokiej kulturze, charakteryzują się gleby o przewadze frakcji o średnicy 10-1 mm, a szczególnie 5-1 mm.

Struktura gruzelkowata powstaje jako końcowy efekt współdziałania wielu czynników.

Powstawanie agregatów glebowych związane jest ze zdolnością koloidów glebowych (minerały ilaste, związki próchniczne) do koagulacji, czyli przechodzenia ze stanu zolu (roztworu koloidalnego) w stan żelu (koagulatu).

Przyczyną koagulacji koloidów glebowych jest: ■odwodnienie, zachodzące przede wszystkim podczas przemarzania,

■dodanie elektrolitów - oddziaływanie kationów dwuwartościowych Ca2+ i Mg2+,

•minerałów ilastych (głównie montmorylonitu),

•substancji organicznej,

•tlenków glinu, żelaza i manganu,

* węglanu wapnia.

Tworzą agregaty sklejające się zarówno między sobą, jak i z cząstkami piasku i pyłu. Zdolności wiążące są następstwem posiadania ładunku elektrycznego.