CCF20081102051

Interpretacja relacji dominacji. „Relacja dominacji” to rozkład władzy I między jednostkę i partnera. [...] Poczucie podporządkowania, równorzędności luli wyższości przekazuje się za pośrednictwem oczu, postawy ciała, wykorzystaniu przestrzeni itp. Na przykład podczas mówienia mamy skłonność spoglądać nnj częściej na partnerów o pozycji umiarkowanej, nieco rzadziej o wysokiej pozycji, a najrzadziej na partnerów o pozycji niskiej (Kapp, 1978).

Ze względu na relację dominacji czyjeś zachowanie werbalne może być wymagające uległości, uległe lub neutralne (Dovidio, Ellyson, 1982). Obserwując I konwersację z pewnej odległości można wyrobić sobie całkiem dokładny pogli|t|j na to, w jaki sposób strony interakcji postrzegają swój układ dominacji. Nil^: przykład jednostki, które postrzegają siebie jako posiadające niższy status luli podporządkowane partnerowi interakcji, mają skłonność do utrzymywania mięśni w większym napięciu i do przyjmowania postawy bardziej wyprostowanej, mniej] zrelaksowanej. Ta właściwość była wykorzystywana od tysięcy lat w wojsku i została zrytualizowana w postaci komendy „baczność!” - i jej historycznych! poprzedników - którą wydaje się jednostkom i grupom niższym rangą.

Wrażenie władzy wywierane jest także za pomocą spojrzenia. Duża liczlm spojrzeń w czasie mówienia i mała w czasie słuchania wywierają wrażeni! zajmowania silnej pozycji na skali władzy (Dovidio, Ellyson, 1982). Mając du dyspozycji te i wiele innych oznak relacji dominacji, rzadko potrzebujemy, by nam mówiono: „Czuję, że jesteśmy sobie równi” albo „Jestem twoim szefem" czy nawet „Czuję, że niewiele tu ode mnie zależy”. Uważna obserwacja zachownu niewerbalnych drugiej osoby przez parę sekund interakcji powie nam zwykli wszystko, co potrzebujemy wiedzieć o uległości i innych przejawach relacji dominacji w danej diadzie.

Interepretacja uczuć. Nasze oceny aktualnych uczuć drugiej strony opici rają się zazwyczaj w większym stopniu na obserwacji zachowania niewerbalnemu] niż na tym, co ta osoba mówi. Oceny te wyrabiamy sobie przez obserwacji mimicznej ekspresji afektu, cech postawy itp. Słowa musimy zdekodować oili] powiednio do znaczeń denotowanych w naszym systemie językowym. Znnkl niewerbalne natomiast, jak to omówiliśmy wcześniej, nie wymagają takieufli przetwarzania. Nasze reakcje na kombinacje gestów, postawy ciała, tonu głosili i ekspresję mimiczną dostarczają natychmiastowych wskazówek co do stanów] uczuciowych partnera (Burgoon, 1985). Kiedy ktoś zaczyna nam opowiadać, m czuje, najczęściej mamy wyrobiony pogląd na jego stan emocjonalny jeszcz! przed zakończeniem tej wypowiedzi. Dodatkowe źródła wkładu zachowań nicwcrl halnych w naszą interpretację uczuć drugiej osoby analizujemy w poniższyi! omówieniu „przecieków niewerbalnych”.

Podsumowanie

Judee Burgoon (1985) w następujący sposób charakteryzuje różnicę międ/yj posługiwaniem się kodami werbalnymi i niewerbalnymi. Do znaków werbalnych przywiązujemy większą wagę w przypadku znaczeń opisowych {factual), abstnluj f lnu li i perswazyjnych, a do niewerbalnych w przypadku znaczeń związanych >*• ilu ,mikami wzajemnymi, atrybucyjnych, emocjonalnych i związanych z po-• i' imii. Ogólnie biorąc, zachowanie językowe partnera ma na nas większy

■    |ih\v ze względu na informacje obiektywne, denotacyjne, a jego zachowanie ni' tM*i halne ze względu na informacje o ustosunkowanieh, konotacyjne. Odzwier-plpillii i o w znacznej mierze ograniczenia kodu werbalnego i niewerbalnego.

Przecieki niewerbalne

Spontaniczne, pozaświadomościowe wytwarzanie zachowania niewerbalnego |i i ińwnież źródłem bezpośrednich wskaźników o uczuciach drugiej osoby. Jest W lyluiieja odmienna od interpretacji zachowań werbalnych, które zależą od |i Hwliuności drugiej osoby i jej chęci werbalnego wyrażenia swoich stanów pin" |onalnych. Za pośrednictwem przecieków niewerbalnych można nawet sub-

■    11 u /iniany uczuciowe postrzegać trafnie i w czasie znacznie krótszym niż jest |inli rlmy do wypowiedzenia krótkiego zdania (Ekman, Friesen, 1969). I chociaż |flii'" liny o uczuciach częściej niż na przykład o naszych relacjach dominacji, to ■}i /•' zanim powiemy „cieszę się” lub „jestem zły(a)”, słowa te często są ■fiumleczne. Druga osoba wie często o tym, jak bardzo się cieszymy lub jacy HmIi iiny źli, na podstawie obserwacji naszego zachowania niewerbalnego. Stany Piiui iniiiilnc niektórych ludzi są bardziej skrywane lub po prostu mniej intensyw-|łt< ni innych, jednak zawsze w pewnym stopniu nosimy nasze troski oraz nasze Iliii u na dłoni”.

I'i/ecieki niewerbalne przejawiają się w znakach niewerbalnych pozostają-pf|i|i poza kontrolą świadomości, które mogą zawierać informacje o stanach ■Mtliylr/nych (myślach, uczuciach, postawach) autora zachowania. Profesor, Bhi \ i wsio spóźnia się lub nie przychodzi na umówione spotkania ze studentami, «■ "" h/c przychodzi punktualnie na spotkania z dziekanem wydziału, może paść ■lim >i „przecieku” dotyczącego relacji dominacji i własnego poczucia tego, jakie ■u lwu unie jest w jej ramach stosowne. „Tak, słucham cię” może zostać wypo-p||iiil Inne lakim tonem i z taką miną, że bardziej stosowne może się wydać Mm ii ni unie przeciwstawne.

I nk i»* przecieki wywierają silny wpływ na to, jak spostrzegamy partnera lilii ni! e|i. Kiedy to, co mówi druga osoba, jest wyraźnie rozbieżne z tym, co robi, l#V t iyiii, jak to mówi, z dwu interpretacji bardziej wiarygodna jest interpretacja Hit' ¹ " niewerbalne. Jeżeli to, co partner mówi, wydaje się odbiegać od tego, co

nlmiTwator ma większe zaufanie do jego zachowania niewerbalnego niż do to il ml lir go, (idy jednak odpowiedniość między zachowaniem werbalnym a nic-II ihillliyni rośnie aż do poziomu braku rozbieżności, to zaczynamy przywiązywać ■III' większą wagę do treści przekazywanych werbalnie (Burgoon, 1985).

film/n się z rzadka, że ktoś tworzy rozbieżność między zachowaniem ■mhiilnym a niewerbalnym rozmyślnie, aby osiągnąć określony efekt. Na przy-llllil lobseiwowano, że przyjaciele spotykający się po długim niewidzeniu pV!!t!i'ilin)i| skrajnie niepochlebne uwagi („ty stary...” - tu padają inwektywy), ■tj""'liidnjiic je głosem i z towarzyszeniem mimiki, które nie pozostawiają