CCF20081102051

Interpretacja relacji dominacji. „Relacja dominacji” to rozkład władzy między jednostkę i partnera. [...] Poczucie podporządkowania, równorzędności luli wyższości przekazuje się za pośrednictwem oczu, postawy ciała, wykorzystaniu | przestrzeni itp. Na przykład podczas mówienia mamy skłonność spoglądać najczęściej na partnerów o pozycji umiarkowanej, nieco rzadziej o wysokiej pozycji, a najrzadziej na partnerów o pozycji niskiej (Kapp, 1978).

Ze względu na relację dominacji czyjeś zachowanie werbalne może byr wymagające uległości, uległe lub neutralne (Dovidio, Ellyson, 1982). Obserwujm konwersację z pewnej odległości można wyrobić sobie całkiem dokładny pogli|d na to, w jaki sposób strony interakcji postrzegają swój układ dominacji. Nil przykład jednostki, które postrzegają siebie jako posiadające niższy status luli podporządkowane partnerowi interakcji, mają skłonność do utrzymywania mięśni w większym napięciu i do przyjmowania postawy bardziej wyprostowanej, mnitj zrelaksowanej. Ta właściwość była wykorzystywana od tysięcy lat w wojsku i została zrytualizowana w postaci komendy „baczność!” - i jej historycznych poprzedników - którą wydaje się jednostkom i grupom niższym rangą.

Wrażenie władzy wywierane jest także za pomocą spojrzenia. Duża liczba spojrzeń w czasie mówienia i mała w czasie słuchania wywierają wrażenie zajmowania silnej pozycji na skali władzy (Dovidio, Ellyson, 1982). Mając dn dyspozycji te i wiele innych oznak relacji dominacji, rzadko potrzebujemy, by nam mówiono: „Czuję, że jesteśmy sobie równi” albo „Jestem twoim szefem' czy nawet „Czuję, że niewiele tu ode mnie zależy”. Uważna obserwacja zachownii niewerbalnych drugiej osoby przez parę sekund interakcji powie nam zwykle wszystko, co potrzebujemy wiedzieć o uległości i innych przejawach relacji dominacji w danej diadzie.

Interepretacja uczuć. Nasze oceny aktualnych uczuć drugiej strony opii rają się zazwyczaj w większym stopniu na obserwacji zachowania niewerbalnej! niż na tym, co ta osoba mówi. Oceny te wyrabiamy sobie przez obserwacje mimicznej ekspresji afektu, cech postawy itp. Słowa musimy zdekodować od ! powiednio do znaczeń denotowanych w naszym systemie językowym. Znaki niewerbalne natomiast, jak to omówiliśmy wcześniej, nie wymagają takicji przetwarzania. Nasze reakcje na kombinacje gestów, postawy ciała, tonu głomi i ekspresję mimiczną dostarczają natychmiastowych wskazówek co do stanów uczuciowych partnera (Burgoon, 1985). Kiedy ktoś zaczyna nam opowiadać, ni czuje, najczęściej mamy wyrobiony pogląd na jego stan emocjonalny jeszcze przed zakończeniem tej wypowiedzi. Dodatkowe źródła wkładu zachowań niewn i balnych w naszą interpretację uczuć drugiej osoby analizujemy w poniższym omówieniu „przecieków niewerbalnych”.

Podsumowanie

Judee Burgoon (1985) w następujący sposób charakteryzuje różnicę między ! posługiwaniem się kodami werbalnymi i niewerbalnymi. Do znaków werbalnych przywiązujemy większą wagę w przypadku znaczeń opisowych (factual), abstrilk

Bitych i perswazyjnych, a do niewerbalnych w przypadku znaczeń związanych * iluNimkami wzajemnymi, atrybucyjnych, emocjonalnych i związanych z po-i mii. Ogólnie biorąc, zachowanie językowe partnera ma na nas większy i ■ i. v\ /,c względu na informacje obiektywne, denotacyjne, a jego zachowanie > u i halne ze względu na informacje o ustosunkowanich, konotacyjne. Odzwier-i >llii lo w znacznej mierze ograniczenia kodu werbalnego i niewerbalnego.

Przecieki niewerbalne

Spontaniczne, pozaświadomościowe wytwarzanie zachowania niewerbalnego i ińwnież źródłem bezpośrednich wskaźników o uczuciach drugiej osoby. Jest v linieją odmienna od interpretacji zachowań werbalnych, które zależą od Imltiliiości drugiej osoby i jej chęci werbalnego wyrażenia swoich stanów i lim joinilnych. Za pośrednictwem przecieków niewerbalnych można nawet sub-Ini lniany uczuciowe postrzegać trafnie i w czasie znacznie krótszym niż jest , u i liny do wypowiedzenia krótkiego zdania (Ekman, Friesen, 1969). I chociaż liny o uczuciach częściej niż na przykład o naszych relacjach dominacji, to nu i r zanim powiemy „cieszę się” lub „jestem zły(a)”, słowa te często są u l niiice/ne. Druga osoba wie często o tym, jak bardzo się cieszymy lub jacy i uiiy źli, na podstawie obserwacji naszego zachowania niewerbalnego. Stany > iiti»i|nniilne niektórych ludzi są bardziej skrywane lub po prostu mniej intensywni Innych, jednak zawsze w pewnym stopniu nosimy nasze troski oraz nasze ui u im dłoni”.

h zacieki niewerbalne przejawiają się w znakach niewerbalnych pozostają-li poza kontrolą świadomości, które mogą zawierać informacje o stanach ■ > iięliznych (myślach, uczuciach, postawach) autora zachowania. Profesor,

- i ' rslo spóźnia się lub nie przychodzi na umówione spotkania ze studentami, i- nu 'ize przychodzi punktualnie na spotkania z dziekanem wydziału, może paść i" H'l .przecieku” dotyczącego relacji dominacji i własnego poczucia tego, jakie hiiwmiio jest w jej ramach stosowne. „Tak, słucham cię” może zostać wypo-I Ilino takim tonem i z taką miną, że bardziej stosowne może się wydać i' iil/cnie przeciwstawne.

I uk ic przecieki wywierają silny wpływ na to, jak spostrzegamy partnera i ' •!' p Kiedy to, co mówi druga osoba, jest wyraźnie rozbieżne z tym, co robi,

- lym, jak to mówi, z dwu interpretacji bardziej wiarygodna jest interpretacja " i o niewerbalne. Jeżeli to, co partner mówi, wydaje się odbiegać od tego, co nlmei wutor ma większe zaufanie do jego zachowania niewerbalnego niż do i ilnrgo (idy jednak odpowiedniość między zachowaniem werbalnym a nie-i 1111 v 111 rośnie aż do poziomu braku rozbieżności, to zaczynamy przywiązywać ■    < lększą wagę do treści przekazywanych werbalnie (Burgoon, 1985).

■ Im /ii się z rzadka, że ktoś tworzy rozbieżność między zachowaniem ¹ iluvin u niewerbalnym rozmyślnie, aby osiągnąć określony efekt. Na przy-l iiobserwowano, że przyjaciele spotykający się po długim niewidzeniu <ii!> nliipl skrajnie niepochlebne uwagi („ty stary...” - tu padają inwektywy), i Imliijiic je głosem i z towarzyszeniem mimiki, które nie pozostawiają