CCF20090831008

*•: •!

*•: •!

XVIII

Przedmowa tłumacza

| nomemlogii ducha, drogą^prąwdy-negątywmej, ohrjaiSnTiej

■; fafezem,j3rąwdy pozornej w por ównaniu^pr ąwdą.. .abso-j 'Mtną. Wiedza występująca w całej Fenomenologii to | doświadczenie wiedzy, czyli przechodzenie od.jednej ne-! gatywiiej i.ńcgpwanej, niepełnej, nieprawdziwej- wiedzy , i do drugiej, aż do osiągnięcia tegd"punjitu, gdzie zjawisko ; jjSrzedmiot doświadczenia) okazuje się identyczne ż‘istotą,

| gdzie wiedza przestaje być doświadczeniem — przecho-dzeruem oiTjedńej przej awiającej się wiedzy (ersekeinendes ] Wissen) do drugiej.

j To przechodzenie od jednej postaci przejawiającej się i (nieprawdziwej) yyiedzydo drugiej,, tę drogę doświadczeń i świadomości, postanowił ffegel już w czasie, kiedy pier-:    wolty "tytuł byl już wydrukowany, nazwać fenomenolo-

| j<ią. j Dlaczego? Czy zgodnie z ówczesnym '' znaczeniem pi tego"' słowa? — Terminem «PhanomenoIogie» posłużył się po raz pierwszy J. H. Lambert w swoim Neues Orga-. j non jako nazwą wiedzy zajmującej się tym, co pozorne I jy zjawiskach? j Kant nazywał fenomenologią wiedzę ' czy^“ffegąt"ywńą, wiedzę o pozorze, który powstaje przy j ujmowaniu ruchu materialnego przez nasze ,zmysły^ Są-j dzę, że tak właśnie rozumiał Hegel nazwę «Fenomeno-i Jogia», zmieniając tytuł swego dzieła. «Erfahrung» to j przechodzenie od jednej pozornej, nieprawdziwej wiedzy j do drugiej; «Phańom€nologie» tó właśmejhąuką^o. takiej j pozornej “nieprawdziwęj wiedzy. «Erzeja.wianie się» od-grywa oczywiście w nazwie «fenomenologia» dużą rolę; j «das Erscheineti» jest właśnie źródłem tej pozomoścjj | ale i przedtem była Nauka o doświadczeniach śwuado-j mości przedstawieniem «des erscheinenden Wissens».

■ Rozdział VI zatytułowany «Geist» jest niewątpliwie i w Fenomenologii rozdziałem przełomowym. * Na czym

;    * W artykule „Zur Deutung der Pkanomenologie des. Geistes" zamiesz

czonym w Hegcl-Studien, t. I, Bonn 1961, wystąpił Otto Ptiggeler z twierdzeniem, że według pierwotnej koncepcji Hegla punktem zwrotnym wyłonienia się ducha obiektywnego i początku filozofii ducha miała być sa-j mowiedza. Opiera się przy tym na twierdzeniu Hegla, że wraz z samowiedzą I dane jest już pojęcie ducha. Ale zdanie to brzmi u Hegla: „Hiemit ist schoa der Begriff des Geistes fur uns vorhanden“ (Ph&miwnologU, str. 140). Tego „fur uns“ Poggeler ani nie cytuje, ani nie uwzględnią. Na szczeblu

Przedmową tłumacza    XIX

przełom ten polegał, wyjaśnił sam Hegel: « Wszystkie dotychczasowe postacie świadomości były abstrakcjami ducha; polegały one na tym, że duch analizował sam siebie, rozróżniał swoje momenty i przy niektórych się'

, zatrżymywał»j obecnie musi oń również przejść przez s/ereg odrębnych postaci, aby dojść do wiedzy o sobie, ale postacie _ tc «różnią się od poprzednich tym, że są realnymi duchami, swoistymi rzeczywistośćiami i zamiast być postaciami tylko świadomości, są fóstaaam jakiegoś swmta»~*ż Jeśli dodamy dó tego, ze —■'jak^- słusznie~ za-™ ' uważa”Póggeler — tu właśnie, wc-WStępię. dn^rązdzialn.~ o duchu, po raz pierwszy pojawia się przegrupowanie nraterialu, znajdujące później wyraz w Spisie rzeczy (głównym, choć nic jedynym, momentem tego przegrupowania jest objęcie pierwszych trzech rozdziałów ogólnym tytułem «Bew^,u6tsein»), to wydaje się nie ulegać wątpliwości, że tu wiaśnie narzuciła się Heglowi _w konieczność zastąpienia w tytule podmiotu tego całego ru-^zyhu "^(świadomości 4— podmiotem (nosicielem) świadomości sąi^rjdućheiń. Nie oznacza to jednak zmiany żasaHniczej koncepcji'dzieła jako «wiedzy negatywnej». Trudno też uważać, że dopiero teraz wpadł Hegel na pomysł włączenia do Fenomenologii treści zawartej w rozdziale VI, to znaczy tego, co później nazwał duchem,, obiektywnym, albo innymi słowy, że według pierwotnej koncepcji świadomość w swoim doświadczeniu miała przejść od «Rozumu» bezpośrednio do Logiki jsko drugiej części Systemu nauk. Już we Wstępie, a więc wtedy, kiedy dzieło nazywało się jeszcze «Wissenschaft der Erfahrung des BcwuBtseins», zakreśla sobie Hegel najszerszy, jaki jest tylko możliwy, program:. doświadczenie świadomości ma objąć «całe.>królestwo...■ prawdW'ducM.» (Sas ganze 'RmcfTder Wahrkeit des Geistes). Hegel zajmował się sferą ducha obiektywnego, (oczywiście nie pod tą nazwą) jeszcze w pierwszym rzucie swego systemu, w tzw. rękopl-

samowiedzy pojęcie ducha dane jest,już dla    świadomość zaś

^:mcw‘jH5f<5af—jSK~8KESiwi w dalszym ciągu Hegel —• przejść'szereg doświad-eztóyby dowiedzieć się, czym ten duch jest.

* PhŚnomenologie des Geistes, str. 314,"'315’..........

2*