CCF20110105000

rewolucja — ciągle pod wojskowym dowództwem polskim — na Syberię, ową w polskich oczach Ultima Vhule ty rabskich rządów feudalnych. Wódz polski po bitwie nad Oką zapewnił wolność Rzeczypospolitej Syberyjskiej. Mickiewiczowskie zatem Okopy św Trójcy znalazły się na Syberii — w przeciwieństwie <io Krasińskiego Okopów św. Trójcy, które ze znanych nam już powodów tkwiły mocno nr. wschodnich ziemiach kresowych dawnej Polski.

Drugim utworem Mickiewicza wyrastającym fabularnie z karbonarskiego planu rewolucji powszechnej to jego francuska Historio. Przyszłości, z której pozóslaly fragmenty dwóch redakcji. Tym razem punktem wyjścia jest prawowity plan karbonarski przewidujący początek rewolucji we Francji. Inną już jest rzecze, ze Mickiewicz — usposobiony jak najbardziej krytycznio do rzeczywistości francuskiej — korzysta z okazji, aby uwydatnić niezdolność czy niedojrzałość francuskiego rewolucjonizmu do przedsięwzięcia o takim rozmachu.

Mimo dysproporcji pomiędzy wielkim utworem Krasińskiego a oboma drobnymi utworami Mickiewicza, istnieje pomiędzy nimi pokrewieństwo poprzr;. wspólne im źródło tematu i fabuły. Trzeba podkreślić, że tylko ci dwaj poeci --

0    ile nam wiadomo — przerzucili w kategorie literackie gotowy temat tkwiąc, w karbonarskich planach rewolucji powszechnej, że tylko oni dostrzegli w nim potężny dynamizm, godny wielkiej poezji wybiegającej w przyszłość, poezji związanej z życiem. Toteż jeśli Krasiński poprzez pokład „barski” w Nie-BoskieJ zyskuje miejsce w szerokim kręgu romantycznych poetów gloryfikujących konfederację barską stając chronologicznie na ich czele, to poprzez poetyckie podjęcie karbonarskiego planu rewolucji powszechnej jest. bliski jedynie Mickiewiczowi. Podjęcie tego samego tematu, a zwłaszcza jego równoczesne wydobycie z głębin

1    wirów rzeczywistości pozaliterackiej — bliskość taką stwarza, a zarazem świadczy o powinowactwie dwóch indywidualności twórczych. Toteż — w świetle naszej hipotezy — przestaje być rzeczą dz^:wną to. co jednak musiało wydawać się dziwne, że nie kto inny, jak właśnie Mickiewicz, i tylko jeden Mickiewicz, mimo odmiennej postawy ideowej i mimo odmiennego stosunku do karbonarskich, planów rewolucji powszechnej — lak ongiś, jak od innej znów strony w dobie wykładów w College dc France — przeniknął Nte-dioską entuzjastycznym zrozumieniem, że stał się jej gloryfikatorem, tym, który powitał z uniesieniem jej europejskie horyzonty myślowe, i tym, który wyznaczył jej raz na zawsze trwałe miejsce w przyszłym polskim teatrze ludowo-narodowym.**

^!1 Rozprawa la była zreferowana na Sesji Naukowej poświęconej twórczości KiSSirt-skicgo. zorganizowanej w maju 1959 r. przez Instytut nadań Literackich PAN. Jej przedruk ukaże się w księdze referatów z tej sesji.    ',

Plcrre-Luc Cicćri. Projekt dekoracji do baletu Syljidc. Makieta. Paryż. 3832

Zbignieio Raszewski

O TEATRALNYM KSZTAŁCIE ..BALLADYNY”

„Gazety czytam zawsze w ogrodzie Tuilleries — napisał Słowacki wkrótce- po przyjeżdzie do Paryża — gdzie za jedną gazetę płaci się sous — to jest dwa i pół grosza”. W początku następnego roku (1832) tak opisywał swoje życic ..bardzo jednostajne": „Z rana wstaję, o godzinie 10 piję herbatę w domu. patem piszę, potem idę czytać gazety".¹

Objaśniono już \viele_; szczegółów z życia Słowackiego, ale nikt nie ustalił jeszcze. co wyczytał we francuskich gazetach. Jest 1o zaniedbanie, bo sarn Słowacki wspomniał np.. jakie znaczenie miała estetyka i krytyka dla życia teatralnego we Francji. Napomknął o tym w Beniowskim i wiemy nawet dlaczego.

W r. 1834 przeczytał w czasopiśmie krajowym, że jakiś Kukolnik wystawni w Petersburgu v. powadzeniem swoja tragedię. Słowacki przypuszczał, że to i

* f

153