CCF20120306004

4, , Niespodziewane jako wyniki danego wyszukiwania i w pewnym stopniu związane z zamtere-V , sowaniami użytkownika.

5.. Niespodziewane jako wyniki danego wyszukiwania i niezwiązane z zainteresowaniami ■ - użytkownika, ale rozbudzające nowe zainteresowania.

6,: Tworzące now»e powiązania między obszarami zainteresowań użytkownika.

. Reasumując, z jednej strony mamy ofertę systemów, które mogą proponować mało, dużo lub za dużo „niezamawianych” informacji, mogących nic nie wnosić do znajomości literatury przez naukowca, uzupełniających tę znajomość lub inspirujących przewartościowania dotychczasowego sposobu myślenia czy kierujące zainteresowania naukowca na zupełnie nowe tory. Problem polega na tym, że to, którą z tych ról dana informacja spełni w konkretnym przypadku, zależy od specyfiki sytuacji, nastawienia, zainteresowań i innych subiektywnych cech oraz uwarunkowań naukowca.

Próbując oceniać systemy informacyjne ze względu na ich zdolność do wspierania przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze. naukowej,, „można pójść dwoma drogami. Pierwsza oznacziTbadanio potencjału systemów w zakresie sprzyjania przypadkowemu pozyskiwaniu informacji, czyli badanie oferty systemów, a nie lego, co z tą ofertą zrobią naukowcy. Druga natomiast każe badać właśnie subiektywną percepcję zdolności do wspierania tej formy pozyskiwania informacji przez wybrane gnipy naukowców. Obie drogi mają pewne ograniczenia. Pierwsza nic pozwala na precyzyjne określenie proporcji między różnymi rolami, jakie potencjalnie mogą pełnić owe „niezamawiane" zasoby w procesach poznawczych naukowca (ta zależy bowiem w dużym stopniu właśnie od samego naukowca), i nakazuje badaczowi zatrzymanie się na etapie stwierdzenia istnienia lub braku warunków występowania różnych form przypadkowego pozyskiwania informacji o lite- . raturze naukowej. Tym samym, jeśli można w pewnym stopniu stwierdzić, czy dany system stwarza warunki do przypadkowego pozyskiwania informacji o publikacjach uzupełniających wiedzę naukowca o literaturze na dany temat (np. wyświetlając jednocześnie nie tylko informacje o wyszukiwanym tytule, ale także inne publikacje danego autora, inne publikacje o podobnych cytowaniach itp.), czy może inspirować kreatywne myślenie i znajdowanie powiązań tam, gdzie zazwyczaj się ich -ji nic dostrzega*(np. wyświetlając razem z wynikiem wyszukiwania informacje na pozór zupełnie ” merclewanlńe i niepcrlyncntne), to nie sposób bez badań użytkownika określić, na ile ten potencjał . jest faktycznie wykorzystywany. Można stwierdzić istnienie lub brak w danym systemie warunków , zaistnienia zjawiska przypadkowego pozyskiwania informacji, ale nie sposób ustalić, czy zjawisko to j faktycznie będzie w nim zachodzić i w jakiej skali. Z kolei druga droga wydaje się obecnie bardzo trudna pod względem metodologicznym - na razie jeszcze zbyt mało wiemy na temat zależności skłonności do takiego pozyskiwania informacji o literaturze przez naukowców od czynników niezależnych bezpośrednio od cccii systemów informacyjnych (np. od specyfiki cpistemologiczncjj. danej dyscypliny naukowej, wieku i doświadczenia naukowego badacza czy nawet cech fizjolog gicznych), żeby móc jednoznacznie i pewnie oddzielić je od czynników wynikających z konstrukcji(j; ocenianego systemu informacji. Kwestii jakości nie postrzega się, tradycyjnie w próżni, ale odnosi do konkretnej grupy użytkowników. To, co dobre dla jednych, może być przecież nieodpowiednie dla? innych. Tu problem polega na zdefiniowaniu tych grup na tyle dokładnie, by w badaniach mócj posłużyć się poprawnymi metodami dobom próby. Należy przeprowadzić badania i w jednym, i w'¹ drugim kierunku, a w konsekwencji szukać optymalnych rozwiązań metodologicznych dijjj konwergencji obu tych dróg.

Literatura

[1]

Campos J., Figucircdo A. Dias dc: Searching ilic imscarcluible: inducing serendipitous insigh [2001]. [dokument elektroniczny], Tiyb dostępu:    http://www.aic.nrl.navy.nij

papcrs/2001/AlC- 01-003Avs4Avs4toc8.pdf [dostęp 7.05.2007],

[2]    Case D.O.: Principia ofieast effort. II': Theorics of 'Information behavioitr. Pod red. K.E. FisHe

S. Erdclcz i L. McKcchnie. Mcdford, New Jersey 2005, s. 289-292.    Lj|r

[3]    Cisek S., Sapa R.: Komunikacja naukowa w Internecie- mity i rzeczywistość. Prcprint dostępjj ,, w E-L1S. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://cprints.rclis.org/ archive/00009035(f

[4] Dc Bono E.: Jak stosować myślenie lateralne. Warszawa 1999.

' [5] Dc Bono E.: Myślenic równolegle. Warszawa 1998.

: [6] Erdclcz S.: hwcstigation of infonnation encountering in che controlled research environment.

\ “Information Processing and Management” 2004 Vol. 40 s. 1013-1025.

I [7] Ford N.: Information retrieval and creatWity: towards support for the original thinker. “Journal of Documentation” 1999 VoI. 55 No. 5 s. 528-542.

; [8] Foster A.: A non—linear model of infonnation seeking behaviour. “Information Research” 2005 Vol. 10 Nr 2 artykuł 222. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://lnformationR.net/ir/ )0-2/paper222.html [dostęp 08.05.2007],

: [9] Foster A., Ford N.: Sercndipity and infonnation seeking: an empirical study. “Journal of Documentation” 2003 Vol. 59 No. 3 s. 321-340.

■; [ 10] McKenzie P.J.: A model of infonnation practices in accounts of evetyda)'-life infonnation seeking. “Journal of Documentation” 2002 Vol. 59 No. 1 s.19-40.

Uli]

i-

f,

■[12]

Si3)

Pikas Ch.K.: The impact of infonnation and connnunication teclmologies on informal scholarly scientifrc connnunication: a literaturę rcview [2006]. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://www.glue.umd.edu/%7Ecpikas/878/Pikas_The_Impact_of_lCTs_on_ lSSC_0506.pdf [dostęp 7.03.2007],

Próchnicka M.: Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji. Kraków 2004. Ricc J.: Sercndipity and liolism. The beauty of OPACs. “Library Journal” 1988 Vol. 113 (3), . 138-141.

1,4] Savolaincn R.: Ereryday life infonnation seeking: Approaching infonnation seeking in the context of "way of life". “Library and Information Science Research” 1995 Vol. 17, No. 3 s. !’    259-294.

^;l5], Sheldrick Ross C.: Finding without seeking: tlie infonnation encounter in the context of reading forpleasure. “Infonnation Processing and Management” 1999 Vol. 35 s. 783-799.

|16] Spink A., Grcisdorf H.: Users’ partial re!evance judgements during Online searching. “Online •||i. and CDROM Review" 1997 Vol. 21 (5) s. 271-280.

,7] Toins E.G.: Serendipitous infonnation retrieual. In: Proceedings of the First DELOS NetWork of ||jf Excellence Workshop on "Information Seeking. Searching and Querying in Digital Libraries", jfej;.; Zurich, Switzerland, December 11-12, 2000. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: httP^/www-ccrim.or/publication/ws-próceedings/DelNoeOl^Toms.pdf [dostęp 25.03.2007).

ś§

8], .Williamson K.: Disco\'ered by chance: the role of incidental infonnation acijuisition in an ecologicaI model of infonnation use. “Library and Information Science Research" 1998 VoI. 20 No. 1 s. 23-40.

m

m

■x'F

m

W:.

85