CCF20120306004

4. . Niespodziewane jako wyniki danego wyszukiwania i w pewnym stopniu związane z zaintere-, sowaniami użytkownika.

5.. Niespodziewane jako wyniki danego wyszukiwania i niezwiązane z zainteresowaniami użytkowniku, ale rozbudzające nowe zainteresowania.

6,^: Tworzące nowe powiązania między obszarami zainteresowań użytkownika.

, Reasumując, z jednej strony mamy ofertę systemów, które mogą proponować mało, dużo lub za dużo „niezamawianych” informacji, mogących nic nie wnosić do znajomości literatury przez naukowca, uzupełniających tę znajomość lub inspirujących przewartościowania dotychczasowego sposobu myślenia czy kierujące zainteresowania naukowca na zupełnie nowe tory. Problem polega na tym, że to, którą z tych ról dana informacja spełni w konkretnym przypadku, zależy od specyfiki sytuacji, nastawienia, zainteresowań i innych subiektywnych cech oraz uwarunkowań naukowca.

Próbując oceniać systemy informacyjne ze względu na ich zdolność do wspierania przypadkowego pozyskiwania informacji o literatura;, naukowej,„można pójść dwoma drogami. Pierwsza oznaczTlradanT^póteńćjału śystemiw w zakresie sprzyjania przypadkowemu pozyskiwaniu informacji, czyli badanie oferty systemów, a nic lego, co z tą ofertą zrobią naukowcy. Druga natomiast każe badać właśnie subiektywną percepcję zdolności do wspierania tej formy pozyskiwania informacji przez wybrane grupy naukowców. Obie drogi mają pewne ograniczenia. Pierwsza nie pozwala na precyzyjne określenie proporcji między różnymi rolami, jakie potencjalnie mogą pełnić owe „niezamawiane” zasoby w procesach poznawczych naukowca (ta zależy bowiem w dużym stopniu właśnie od samego naukowca), i nakazuje badaczowi zatrzymanie się na etapie stwierdzenia istnienia lub braku warunków występowania różnych form przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Tym samym, jeśli można w pewnym stopniu stwierdzić, czy dany system stwarza warunki do przypadkowego pozyskiwania informacji o publikacjach uzupełniających wiedzę naukowca o literahrrze na dany temat (np. wyświetlając jednocześnie nie tylko informacje o wyszukiwanym tytule, ale także inne publikacje danego autora, inne publikacje o podobnych cytowaniach itp.), czy może inspirować kreatywne myślenie i znajdowanie powiązań tam, gdzie zazwyczaj się ich nie dostrzcga"(np. wyświetlając razem z wynikiem wyszukiwania informacje na pozór zupełnie nTcrelewanfne i nicpcrlyncntnc), to nie sposób bez badań użytkownika określić, na ile ten potencjał jest faktycznie wykorzystywany. Można stwierdzić istnienie lub brak w danym systemie warunków. zaistnienia zjawiska przypadkowego pozyskiwania informacji, ale nie sposób ustalić, czy zjawisko to. faktycznie będzie w nim zachodzić i w jakiej skali. Z kolei druga droga wydaje się obecnie bardzo tmdna pod względem metodologicznym - na razie jeszcze zbyt mało wiemy na temat zależności. skłonności do takiego pozyskiwania informacji o literaturze przez naukowców od czynników . niezależnych bezpośrednio od cech systemów informacyjnych (np. od specyfiki cpistcmologicznej' danej dyscypliny naukowej, wieku i doświadczenia naukowego badacza czy nawet cccii fizjolo-j gicznych), żeby móc jednoznacznie i pewnie oddzielić je od czynników wynikających z konstrukcji' ocenianego systemu informacji. Kwestii jakości nie postrzega się, tradycyjnie w próżni, ale odnosi siej! do konkretnej grupy użytkowników. To, co dobre dla jednych, może być przecież nieodpowiednie dla; innych. Tu problem polega na zdefiniowaniu tych grup na tyle dokładnie, by w badaniach mócj posłużyć się poprawnymi metodami doboru próby. Należy przeprowadzić badania i w jednym, i ,>y drugim kierunku, a w konsekwencji szukać optymalnych rozwiązań metodologicznych dl|. konwergencji obu tych dróg.    .

Literatura    ._;m

[1]    Campos J., Figucircdo A. Dias dc; Searching ihc unscarchable: inducing serendipitous imigli

[2001], [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu:    http://www.aic.nrl.navy.mt

papcrs/2001/AlC- 01-003/ws4/ws4loc8.pdf [dostęp 7.05.2007].

[2]    Case D.O.: Principia oflcast effort. II': Theorics of 'Information behaviour. Pod red. K.E. FislijT S. Erdclez i L. McKcchnie. Mcdford, New Jersey 2005, s. 289-292.

[3]    . Cisek S., Sapa R.: Komunikacja naukowa w Internecie - miły i rzeczywistość. Prcprint dostęp”

,    . ,w E-LIS. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://cprints.rclis.org/ archive/00009035(.^;

[4]    De Bono E.: Jak stosować myślenie lateralne. Warszawa 1999.

[5]    Dc Bono E.: Myślenie równolegle. Warszawa 1998.

[6]    Erdclcz S.: hwestigation of information encountering in the controlled rescarcli etmronment. “Information Processing and Management” 2004 Vol. 40 s. 1013-1025.

Ford N.: Information retrieval and creatMty: towards support for the original thinker. “Journal of Documcntaiion” 1999 VoI. 55 No. 5 s. 528-542.

Foster A.: A non-linear model of 'Information seeking behaviour. “Information Research” 2005 Vol. 10 Nr 2 artykuł 222. [dokument elektroniczny}. Tryb dostępu: http://lnformationR.net/ir/ 10-2/paper222.html [dostęp 08.05.2007].

Foster A., Ford N.: Sercndipity and information seeking: an empiricat study. “Journal of Documentation” 2003 Vol. 59 No. 3 s. 321-340.

McKenzie P.J.: A model of information practices in accounts of eveiyday-life information seeking. “Journal of Documentation” 2002 Vol. 59 No. 1 s.19-40.

Pikas Ch.K.: Tlić impact of information and communication tcchnotogies on ii forma! scholarly sciantific communication: a literatura rcyiaw [2000]. [dokument elektroniczny). Tryb dostępu: http://www.gluc.umd.edu/%7Ecpikas/878/Pikas_Thc_lmpact_of_lCTs_on_ lSSC_0506.pdf [dostęp 7.03.2007],

,[12] Próchnicka M.: Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji. Kraków 2004. |l3] Ricc J.: Sercndipity and holism. The bcauty of OPACs. “Library Journal” 1988 Yol. 113 (3), . ,138-141.

J4] Savolaincn R.: Ereryday life information seeking: Approaching information seeking in the context of "way of life". “Library and Information Science Research" 1995 Vol. 17, No. 3 s. 259-294.

;|5].. Sheldrick Ross C.: Finding without seeking: the information encounter in the context of reading forpleasure. “Information Processing and Management” 1999 Vol. 35 s. 783-799.

]|6] Spink A., Greisdorf H.: Users' partial relevance judgements during Online searching. “Online and CDROM Rcview” 1997 Vol. 21 (5) s. 271-280.

_: Toins E.G.: Serendipitous information retrieval. In: Proceedings of the First DELOS NetWork of Excellence Workshop on "Information Seeking. Searching and Querying in Digital Libraries",

; Zurich, Switzerland, December 11-12, 2000. [dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: / http://www.ccrim.or/publication/ws-pr0ceedings/DeINoc01/3_Toms.pdf [dostęp 25.03.2007]. |8],; .Williamson K.: Discorered by chance: the role of incidental information aeguisition in an S;M _;, ecological model of information use. “Library and Information Science Research” 1998 Vol. 20 ®®\No. 1 s. 23-40.