DSC03131 (2)

najważniejszą, którą strzeżony i ochraniamy, ponieważ wbtss& agi patrzymy; oa którą kierujemy nasz wzrok w czasie rozmowy z ćra^j człowiekiem*. „Denotacyjny” składnik eksplikacji (odniesscic 41 przedmiotu) pozostaje w obu razach ten sam. różne są nid’®t| składniki ..konotacyjne"; np. w definicji akademickiej unika się afaJ macji o traktowaniu "źrenicy’ jako „najcenniejszej” części oka, choć esłff I metafory ka językowa na tej właśnie wartościującej cesze się wspkrtf W ramach stanowiska' funkcjonalnego podejście naukowe odbiera 3 'źrenicy* charakter narzędzia ludzkiej czynności patrzenia, funkgę tę traktuje mechanistyeznie, depersonalizuje (tymczasem np. w Pj*| Tadeuszu to podróżny ...toczy zdumione źrenice po ścianach... I, Ginie| w SJPD zupełnie informacja społeczno-kulturowa o patrzeniu w :itnw rozmówcy (która w materiale ogólnopolskim jest utrwalona słabiej mj ] I w polszczyźnie ludowej). Krótko mówiąc, 'źrenica* w zależności oi 1 punktu widzenia otrzymuje różny „portret”, różne charakterystyki składające się na jej „perspektywę”. O perspektywie powiemy stertg i w dalszym miejscu. Tu dopowiedzmy jeszcze pewne kwestie związane z kategorią „punktu widzenia”.

Punkt widzenia różnicuje rozumienie znaczenia słowa przez to, i że bezpośrednio determinuje wybór podstawy definicji, a pośrednio ]

— dobór kategorii i sposób ich wypełnienia.⁸ Na przykład definicje bławatka, kąkolu i dziurawca za wyjściową kategorię mogą przyjąć 'kwiat*, 'chwast’, 'ziele’ albo — najogólniej — 'roślinę’. Jest to zależne od przyjętego punktu widzenia, a ma dalekosiężne skutki. Od wyboni kategorii zależy, jakie cechy treściowe będą kandydować w ddiniensie do roli cech charakterystycznych i jaką kategorię poznawczą będą I reprezentować, ostatecznie więc —jaką „hipotezę na temat struktury j I kognitywmej pojęcia” (sformułowanie A.Wierzbickicj 1985) zapropo-1 I nuje definicja. Bławatek kategoryzowany z punktu widzenia przccięt- i I nego „turysty-przyrodnika” jako 'kwiat' musi być definiowany tt I względu na [wygląd], [zapach], [czas kwitnienia], [miejsce występów* H nia], ew. [użytek]; z punktu widzenia „rolnika-gospodar/a" juko I 'chwast' — ze względu na [miejsce rośnięcia], [wygląd], [szkodliwość I dla celów zamierzonych przez człowieka], cw. [sposób likwiducjlji I z punktu widzenia „przyrodnika-naukowca” jako 'roślina' — ■ jcszfiMj inaczej, odpowiednio do schematu definicyjnego roślin. Punkt widzcnli j H jest, jak widać, uwikłany w wymogi różnych sfer działalności człowieku.] B

_^_