1941127224

201

MATERIAŁY

waniu poszczególnych redakcji, ich programu oraz ideologii, którą kierują się pracownicy danego medium (lub powinni się kierować — dotyczy to zwłaszcza pierwszych siedmiu lat analizowanego materiału)²⁹. Prawidłowość ta nie dotyczy numerów czasopisma z ostatnich trzech lat. Z kolei w amerykańskim kwartalniku kwestie wiążące się z komunikowaniem, lecz nie bezpośrednio (otoczenie procesu komunikowania), są przedmiotem opisu połowy artykułów. Przyczyną tego stanu jest nieco szerszy zakres tematyczny tego czasopisma oraz fakt, że ponad połowa z tych artykułów (w sumie 25,4%) dotyczy kwestii nauki, wskutek czego można je uznać za mctanaukowe³⁰. Równie wysoki odsetek artykułów o otoczeniu procesu komunikowania wystąpił w Zurnalisti-ce od 1990 roku. Charakterystyczny dla JoC jest wzrost publikacji o pojedynczym odbiorcy i pojedynczym nadawcy w ostatnich trzech latach analizowanego okresu. Upowszechnienie się nowych technologii w komunikowaniu wywołało równoczesne zwiększenie zainteresowania kanałem, sieciami cyfrowymi i multimediami oraz uaktywnienie zwolenników determinizmu technologicznego³¹. Należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, iż badacze amerykańscy znacznie częściej zajmowali się odbiorcami niż ich rosyjscy koledzy, uwzględniając zróżnicowanie odbiorców (wyjątek stanowi okres od 1990 do 1994 roku). Rosjan, zwłaszcza przed 1990 rokiem, w małym stopniu interesował faktyczny wpływ mediów na ich publiczność, media miały być nośnikiem idei i reprezentantem politycznej oligarchii³².

Naukowców z Uniwersytetu Moskiewskiego najbardziej z mediów interesowały czasopisma i prasa codzienna, a telewizja i radio wzbudzały ich zainteresowanie blisko dwa razy rzadziej. Zwykle poruszanie kwestii dotyczących radia i telewizji następowało przy okazji opisywania zjawisk dotyczących również innych mediów, nie zaś w szczególności telewizji czy radia³³. Przywiązanie do mediów drukowanych wynika prawdopodobnie z większej łatwości ich opisu, a także z konserwatyzmu każącego wierzyć w większy autorytet tego, co zostało napisane i co można w każdym momencie ponownie sprawdzić. Łączność satelitarna i kablowa zajmowała autorów Żurnalistiki tylko sporadycznie, podobnie jak sieci cyfrowe i multimedia. Zainteresowanie nimi uwidoczniło się głównie w drugiej połowie badanego okresu — łącznością kablową i satelitarną, a w samej końcówce piętnastolecia — sieciami komputerow'ymi i multimediami.

Amerykanie także najwięcej artykułów o multimediach opublikowali w ostatnich trzech latach, ale o sieciach cyfrowych równie często publikowano w latach 1986-1989, koncentrując się już wtedy na komputeryzacji społeczeństwa³⁴*. Zainteresowanie łącznością satelitarną zmniejszyło się właśnie pod ²⁹ Np. R. A. 1 w a n o w a: „Prawda” i problemy pieczati pośle XXVII sjezda KPCC (k 75-letiu so dnia wychoda gaziety). WMU-Ż 1987, nr 3, s. 3-12.

³⁰Np. R. W. McChcsncy: CriticalCommunication Research at theCrossroads. JoC 1996, nr2, s. 19-32.

³¹    Np. M. R. P a r k s, K. Floyd: Making Fricnds in Cyberspace. JoC 19%, nr 1, s. 80-79.

³²    Np. J. A. Z a s u r s k i j: Żurnalistika i politika. WMoU-Ż 1987, nr 1, s. 3-9.

³³    Np. M. W. S z o n g i n: Żurnalistika kak organ i żacy on nyj faktor pieriestrojki. WMU-Ż 1989, nr 2, s. 3-11.

³⁴    Np.T. R. Haight, R. M. Rubiny i: HowCommunity Groups UseCompulcrs.7oC 1983, nr l,s. 109-117.