DSCN0372

39

38

Pod względem twardości - również trzy rodzaje:

1/ twardą /mocną, ale gorzej przewodzi od miękkiej/,

2/ półtwardą,

3/ miękką.

Miedź hutnicza zawiera dużo zanieczyszczeń i podlega ocay_s szczaniu, czyli rafinacji.

Zawartość czystego metalu w miedzi hutniczej rafinowanej wynosi od 99*0 do 9918%. Dla celów elektrotechnicznych czystość ta jest niewystarczająca i miedź podlega dalszemu oczyst czaniu za pomocą prądu elektrycznego w sposób analogiczny galwanizacji /metodą elektrolityczną/.

Miedź elektrolityczna stanowi najwyższy gatunek o zawarto* ści czystego metalu ponad 99,9%* Przewodność jej wynosi co At mniej 57* Nadaje się na przewody i części urządzeń elektrptet nicznych. Ze względu na światowy deficyt miedzi duże znaczeni ma zbiórka złomu miedzi i jej stopów. Nowoczesnymi nakładani produkującymi miedź elektrolityczną są huty w Legnicy i Głogo wie.

10. CYNA. CYNK I OŁÓW

1. Cyn a jako składnik brązu znana była na Wschodzie jt w czasach przedhistorycznych. W starożytności cynę sprowadza: z Indii. Na kilkaset lat przed naszą erą odkryto rudy cyny i Anglii, ale wskutek intensywnej eksploatacji źródło to został szybko wyczerpane. Jedyną rudą cynową jest kasyteryt.

Cyna otrzymywana jest sposobem hutniczym przez prażenie I dy z koksem. Obecnie głównymi dostawcami cyny na rynki świat we są Wyspy Kalajskie /Banka/, Chiny i Boliwia. Na silny roi' wój przemysłu cynowego wpłynęło zastosowanie tego metalu # produkcji stopów łożyskowych, lutów miękkich, do pobielania przedmiotów żelaznych oraz do produkcji glazur ceramicznych* Cyna jest metalem srebrzystobiałym, odpornym na działanie at sferyczne i na słabe kwasy zawarte w produktach spożywczych* Masa właśoiwa cyny wynosi 7,3» temperatura topnienia jest bK ka, ok. 232°C. Kowalnoóć /kujnoóć/ cyny na zimno jest bardz* wysoka, po ogrzaniu do 100°C ciągliwość i plastyczność wzrasta. Po przegrzaniu do 200°C cyna staje się krucha i rozsypuje się na proszek, oo można wykorzystać przy cynowaniu ogniowym /tzw. cyna ziarnista/. W niskich temperaturach cyna również rozsypuje się na szary proszek, zwany zarazą cynową. Wystarczy, aby przedmioty z cyny białej zetknęły się z szarą, natychmiast ulegają zniszczeniu /np. piszczałki organowe/. Temperatura przemiany wynosi 18°C, ale zazwyczaj cyna wytrzymuje niższe temperatury i dopiero poniżej 0°C zachodzi niebezpieczeństwo przejścia w odmianę szarą. Przemianę cyny białej na szarą można przerwać przez ogrzanie jej powyżej 40°c.

Cynę można klepać na bardzo cienkie blaszki, zwane cynfolią albo staniolem, stosowane do opakowania artykułów spożywczych i tytoniu.

Przy zginaniu cyna czysta wydaje charakterystyczny zgrzyt, który jednak w miarę wzrostu dodatków słabnie 1 przy dużej zawartości ołowiu /ponad 50%/ całkowicie ustaje. Ze względu na brak cyny w wielu krajach usiłowano zastąpić ten rzadki metal materiałami zastępczymi /w stopach łożyskowych, brązach itp./.

Z odpadów blachy białej można wydobyć cynę za pomocą .elektrolizy albo środków chemicznych.

U nas cyna jest metalem szczególnie deficytowym i znajduje się pod specjalną opieką resortów gospodarczych.

2# 0 y n k jako składnik mosiądzu znany był już w starożytności ludom Indii, Persji i Chin oraz B?ymu. Produkcja przemysłowa czystego cynku została rozpoczęta w Europie w XVIII wieku. Na Górnym Śląsku zaczęto wytapiać cynk w XIX wieku. Budy cynku znajdują się w okolicach Olkusza, Chrzanowa, Bytomia i i Tarnowskich Gór. Najbardziej rozpowszechnioną rudą jest siarczek cynku tzw. blenda cynkowa, która równocześnie służy do produkcji kwasu siarkowego. Cynk otrzymywany jest z rud sposobem hutniczym przez prażenie z koksem. Polska zajmuje pod względem produkcji cynku jedno z czołowych miejsc w Europie. Znaczenie światowe tego metalu wzrosło wskutek stosowania go do ocynkowania blach żelaznych przeznaczonych na wiadra, zbiorniki, wanny, rynny oraz krycia dachów. Poza tym używa się go do wyrobu ogniw elektrycznych i płyt do produkcji /klisze/ w