DSCN2732

r

Cł III. Piśmiennictwo późnego średniowiecza. Twórczość w języku narodowym. Poezja

— do biesiadników:

Lecz rycerz albo panosza

Czci żeńską twarz — toć przyshtsza!

[.---------_;r----------------------.1

Czci ją, iżby żyła z tobą.

(w. 67-68,70)

Czas dokonania zapisu utworu Słoty (tj. w przybliżeniu r. 1415) zapewne nie jest tożsamy z datą powstania poematu. Jeśliby hipoteza co do autorstwa Przeclawa Słoty była trafna (u wiele zdaje się za nią przemawiać), rccytatyw musiałby być ułożony przed r. 1409, czyli przed śmiercią Tomka z Węgleszyna, podczas pierwszego (13987-1402?) lub drugiego (14077-1409) pobytu Słoty na dworze starosty generalnego wielkopolskiego.

Dochowany tekst został przypuszczalnie zanotowany z pamięci; przemawiałyby za tym liczne błędy i niejasności źle rozumianego lub niedokładnie zapamiętanego utworu. Nie mamy pewności, które cechy językowe i stylistyczne (np. dość liczne prozaizmy: „siędzie (...) jako woł,/Jakoby w ziemię wetknął kol"; „Bogdaj mu zaległ usta wrzód!"; „A grabi się w misę przód"), a nadto właściwości składni oraz wiersza można uznać za właściwe dla sposobu wypowiedzi poetyckiej autora, które zaś za pochodzące od przekaziciela recytatywu (kolejnych przekazicieli?) lub kopisty. Nie dające się dziś dokładnie odtworzyć okoliczności ustnego przekazywania wiersza mogły leż odcisnąć się na jego kompozycji, której luźność, a nawet pewną niespójność staraliśmy się już wcześniej uwydatnić.

Wspomnijmy na zakończenie, że zakonny odpowiednik wiersza Słoty odnaleziono w rękopisie z pierwszej połowy XVI wieku (Bibl. Ojców Bernardynów w Krakowie, sygn. 19/R). Łaciński tytuł (Modus preparandi se ad mensom... — Sposób przygotowania sig do posiłku...) zapowiada polski poemacik dydaktyczny o inc. „Niżli siedzi es/, do stołu, map umysł sprostować...” W utworze przedstawiono ogólne zasady zachowania przy stole oraz podano tematy nabożnych rozmyślań podczas obiadów i kolacji przez cały tydzień, napominając jednocześnie zakonników, aby pilnie słuchali, Jckcyjcj” (głośnej lektury) w czasie jedzenia.

2. PIEŚŃ O WIKLEFIE JĘDRZEJA GAŁKI Z DOBCZYNA

Jeden z nielicznych znanych z imienia twórców polskich wierszowanych utworów średniowiecznych. Jędrzej Gałka (data śmierci nie jest znana), wywodzący się zapewne z warstwy drobnej szlachty wielkopolskiej, urodził się (może ok. r. 1400) w Dobczynie pod Śremem. Wiadomo, że w r. 1420 wstąpił na wydział artium na

___:_i_u_._l__u___• • - ■    -t    ------ - ... - KUC

IV. Poezji świecka i palem

i

Teresa w Lublinie czyta na Ul roku 1961

Literackich pozyskiwali po profesur kierowała I sklej, obeer tury średni dała na Wy.

Debiut. Funeralna na de pot. się następr wydajać m rokowych / (1961) oraz wymowy. K Mej prozy szym ciągu zachodnioeł artykułów poLkim.au; ksilżki: Sta (1974) oraz et storopol tikowy (ani m. in- Sto + •-

dziekana Wydziału Sztuk Wyzs w kościele Św. Floriana na Kkpa Rok 1449 stał się dalą grań konfliktu z władzami uoiwertytój biskupa krakowskiego Zbigniew] na półroczną pokutę do Uasztc okoliczności, które poprzedziły wątpliwość, że decyzja władz był o ego i ideowego, jaki rysował Gałkę a wyznawanym przez ów wpływem idei hosycldch, płyną! jeszcze w latach trzydziestych) zj rzymskiego Kościoła sfoimnbł (Wydiffe. Wicłef; ok. 1329-1! papiestwo. Odnowiona przez W intelektualnym objawieniem; aj dzieła Wiklefa, nie bacząc aa to kim, zgodnie hołdującym (pan a nadto — wrogim herezji.

W tym czasie, gdy Jędrzej 0 zastępował nieobecnego ówc Uniwersytetu Krakowskiego J Jemu to przyniósł do wgląda (zapewne Jędrzej z Kokony! notatki. Elgot wydał natycłu Gałki (w domu rajcy mkjsł rewizji i zajęcia mienia. Znała czci oksfordzkiego heretyka, j W liście do Oleśnickiego pisa

Było wolą dobrego i aiiłoacra w ten sposób zapobiec ciężkiej i wyzwolonych tego uniwersytetu i powierzone, i ma do dziś dnia] księgi przeglądać, podgacwąjąi obawiał, znalazł; znalazł bowicn magistra spisanych, a pełnych I dowytn ku ezci po tęp i Oj znalazł dzielą tegoż Wiklefa i os podkr. T.M.).

Elgot, jak wynika z dalsze pobudziły go do czujności ktrynalne. Pisał on: