DSCN2978

120 II. EPOKA FEUDALNA

srana wia opuścić zamek, który miał chronić go, zgodnie z życzeniem jego matki, od wszelkiej styczności ze światem zewnętrznym, dzieje się tak wskutek niezatartego wrażenia, jakie wywarł na nim widok kilku rycerzy. Percewal nie zna jednak rycerskich manier, zachowuje się przeto jak prostak — brutalny, nierozważny, nieokrzesany. Stopniowo dopiero zaczyna wprawiać się w rycerskich i dwornych obyczajach. Nauki te zawdzięcza napotkanemu panu feudalnemu, Gomementowi, oraz damie, która nadaje ogłady jego żywiołowym reakcjom. Wtajemniczenie Perccwala uzupełnia wreszcie pewien pustelnik. Odkrywa on przed nim drogę życia jeszcze wznioślejszego — żyda duchowego, mistycznego, wyjaśniając mu znaczenie procesji Graala, którą Percewal obserwował, oniemiały i znieruchomiały ze zdumienia.

Prawie wszystkie romanse rycerskie prezentuj) owo wtajemniczenie, a w każdym razie bardzo doń zbliżone przezwydężenie samego siebie, skłaniające bohatera — pod wpływem kobiety, specjalnie tu obecnej, czynnej i uruchamiającej cal) intrygę — do pod-jęda pewnego wysiłku na rzecz swojej osoby, do zwydęstwa, dla "którego mlłoTfc iuhowi żaTazenf punkt^-wyjsdówy~ró~staleczna na-grodę. W romansie Erek i Enida, zaczynającym się w momencie, w którym romanse zazwyczaj kończą się, to jest uroczystośdą zaślubin głównych bohaterów, Ereka i Enidy, akcja zawiązuje się za sprawą tej ostatniej, która derpi, widząc swego małżonka zaprząt- I niętego wyłącznie ich wzajemną miłością, ulegającego sobie samemu, zaniedbującego swe rycerskie obowiązki, jakie winny być H przedeż treścią jego żyda. Dzięki inigatywie Enidy rozpoczyna się seria przygód, które doprowadzają do wywołania ogólnej „radoś-d” dworu, samych zaś bohaterów czynią wzorem Rycerza i Damy, wspólnie pozostających na służbie innych.

Romans Ywain, czyli Rycerz ze lwem jest- sprawdzianem wiemo-śd: rycerz, nie powródwszy w oznaczonym przez damę terminie, zmuszony jest poddać się nadludzkim próbom, prowadzącym aż do obłędu, wręcz szaleństwa.

W Lancelocie, czyli Rycerzu na wózku rola damy podkreślona jest jeszcze mocniej: królowa Ginewra poddaje Lancelota próbie najtrudniejszej: niech odtąd uchodzi za tchórza; na jej rozkaz ma walczyć ,jak najgorzej", ma pozwolić się zwyciężyć na znak posłu-

szeństwa jej woli, a następnie bić się ,jak najlepiej¹', by zaprezentować w pełni swoją waleczność i swoje „zalety".

'    A zatem w samej już istocie wysiłku i odwagi, jakie demonstru

je rycerz, odnajdujemy apoteozę władzy Damy. Wiele można by jeszcze napisać obszernych i zajmujących wywodów na ten temat, zresztą jeden z najczęściej poruszanych i dobrze przeanalizowanych, jako że historia literatury jest dziedziną nauki o wiele lepiej ' poznaną i uprawianą niż dzieje obyczajów. Wartościowe rozprawy Reta Bezzoli, Rity Lejeune, Renćgo Louisa czy M. Lot-Borodme rzuciły nieco światła na to, co w epoce feudalnej stanowiło ową siłę życiodajną poezji lirycznej i romansu, tak w języku oc, jak i w języku ofl. Miłość przeobraża tu owo pragnienie „wiecznie tkwiące w głębi natury ludzkiej”; prymat miłości stwarza „służbę miłości", która staje się „poszukiwaniem", hymnem pochwalnym na cześć kobiety, podczas gdy w sferze działania powołuje ona rycerzy — symbol jednoczesnego ofiarowania i przezwyciężania siebie samego. Lancelot jest ojcem Galaada, wraz z którym historia człowiecza ulega przeobrażeniu i spełnieniu, zaś obaj oni zrodzeni zostali

~~ZZZ~z kultuTTamy; ~    _ - .    ___ . . ,