DSCN7866

dla aborcji oraz rozwodów i charakteryzują się względnie wysokim poziomem dumy narodowej. Wartości świecko-racjonalne mają przeciwne cechy. Społeczeństwa agrarne na ogół kładą nacisk na wartości tradycyjne, społeczeństwa przemysłowe przejawiają tendencję do podkreślania wartości świe-cko-racjonalnych.

Drugi główny wymiar wariancji międzykulturowej jest powiązany z przejściem od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństw poprzemy-słowych - co przynosi polaryzację między wartościami związanymi z przetrwaniem a autoekspresją. Polaryzacja między wartościami materialnymi a postmaterialnymi jest wrażliwym wskaźnikiem tego wymiaru, pokazując wyjątkowo wysoki ładunek na szerszym wymiarze, tak jak w tabeli 1. Dzieje się tak, gdyż te same warunki, które są źródłem wartości postmaterialnych, sprzyjają także wartościom związanym z autoekspresją. Ale wartości te obejmują wiele kwestii, które wykraczają daleko poza elementy badające wartości postmaterialne. Na przykład wartości związane z autoekspresją odzwierciedlają polaryzację społeczną w takich sprawach, jak: „kiedy brakuje pracy, mężczyźni mają większe prawo do pracy niż kobiety”, czy „mężczyźni są lepszymi przywódcami niż kobiety” (co jest prawie-, tak samo wrażliwym wskaźnikiem wartości związanych z autoekspresją, jak wartości postmaterialnych). Ten nacisk na równość płci jest częścią szerszego syndromu tolerancji dla grup mniejszościowych (outgroups), w tym obcokrajowców, gejów i lesbijek. Wartości związane z autoekspresją przyznają wysokie priorytety ochronie środowiska, tolerancji dla różnorodności i rosnącym wymogom partycypacji w procesie decyzyjnym w życiu gospodarczym i politycznym.

Przesunięcie od wartości związanych z przetrwaniem do wartości związanych z autoekspresją obejmuje także zmianę wartości odnoszących się do wychowywania dzieci, od nacisku na ciężką pracę w kierunku rozwoju wyobraźni i tolerancji jako ważnych wartości, które należy wpoić dziecku. Społeczeństwa, które zajmują wysokie miejsca, jeśli chodzi o wartości związane z autoekspresją, z reguły zajmują także wysokie miejsca w zaufaniu interpersonalnym i mają względnie wysoki poziom subiektywnego dobrobytu. Wytwarza to środowisko zaufania i tolerancji, w którym ludzie przyznają względnie wysoką wartość wolności jednostki i autoe-kspresji oraz wykazują tendencje do aktywizmu politycznego są to atrybuty, które literatura dotycząca kultury politycznej definiuje jako zasadnicze dla demokracji.

Element	&ofólac$a*
Wartości związane z przetrwaniem:
Wartości materialne/postmaterialne	0,87
Mężczyźni są lepszymi przywódcami politycznymi niż kobiety	0,86
R. nie jest wysoce zadowolony z życia	0,84
Kobieta musi mieć dzieci, by być spełniona	0,83
R. odrzuca obcokrajowców, homoseksualistów i ludzi z AIDS jako sąsiadów	0,81
R. nie podpisał i nie podpisze petycji	0,80
R. nie jest bardzo szczęśliwy	0,79
R. jest zwolennikiem większego nacisku na rozwój technologii	0,78
Homoseksualizm nigdy nie jest uzasadniony	0,78
R. ani razu nie segregował odpadków, by chronić środowisko	0,76
R. nie był na żadnym spotkaniu ani nie podpisał petycji dla ochrony środowiska	0,75
Dobry dochód i bezpieczna praca są ważniejsze niż poczucie spełnienia oraz
praca z ludźmi podobnymi do siebie	0,74
R. nie ocenia swojego zdrowia jako bardzo dobrego	0,73
Dziecko potrzebuje domu z mamą i tatą, by dorastać szczęśliwie	0,73
Kiedy brakuje pracy, mężczyźni mają większe prawo do pracy niż kobieta	0,69
Wykształcenie wyższe jest ważniejsze dla chłopca niż dziewczynki	0,67
Rząd powinien zadbać, by potrzeby wszystkich były uwzględnione	0,69
Ciężka praca jest jedną z najważniejszych rzeczy, której należy nauczyć dziecko	0,65
Wyobraźnia nie jest jednąz najważniejszych rzeczy, której należy nauczyć dziecko	0,62
Tolerancja nie jest jedną z najważniejszych rzeczy, której należy nauczyć dziecko	0,62
Wypoczynek nie jest bardzo ważny w życiu	0.61
Odkrycia naukowe raczej pomogą niż zaszkodzą ludzkości	0.60
Przyjaciele nie są bardzo ważni w życiu	0.56
Trzeba bardzo uważać z zaufaniem do ludzi	0,56
R. nie przyłączył się nigdy i nie przyłączy do bojkotu	0,56
R. jest względnym zwolennikiem państwowej własności działalności handlowej	0,54
i przemysłu
Wartości związane z autoekspresją zajmują przeciwne miejsce we wszystkich
wymienionych przypadkach

Uwaga: oryginalna polaryzacja ma różne wartości; przedstawione stwierdzenia pokazują, jak każdy element odnosi się do tego indeksu wartości

Ważnym składnikiem rozkwitu wartości związanych z autoekspresją jest odejście od poważania dla wszelkich form władzy zewnętrznej. Posłuszeństwo wobec władzy ma wysoki koszt: osobiste cele danej osoby muszą zostać podporządkowane celom jednostki zewnętrznej. W sytuacji niepewności, ludzie z reguły są skłonni to zrobić. Pod groźbą inwazji, nieładu wewnętrznego czy zapaści gospodarczej, ludzie gorliwie poszukują silnych autorytetów, które mogą ochronić ich przed niebezpieczeństwem.