DSC28

76 Elżbieta Minczaklewicz

lub dłoniach) osiągamy ich lepsze uknvienie, a w ślad za tym również reakcje odnośnego, często odległego od nich narządu.

Terapia ta znana była na Zachodzie już w latach trzydziestych naszego stulecia. Preferowali ją Wiliam H. Fitzgcrald, Eunice Ingham (1930) i inni. Autorzy wyjaśniali, że odpowiednio wykonany masaż stóp lub dłoni wpływa wyci-szająco, rclaksująco, a pośrednio leczniczo na pacjenta. W naszym przypadku wpływ taki szczególnie był widoczny na przykładzie osób nadrcaktywnych, niezdolnych do podejmowania najprostszych czynności wymagających kontroli wzrokowej czy słuchowej warunkowanej uwagą.

Receptoterapia - jak zauważono - nawiązuje do mechanizmu samorozwoju wspomaganego siłą doznań dotykowych i rytmicznych bliskich dziecku i znanych mu „od zawsze” (por. Olechnowicz 1978). „Odkrycie” siły doznań przez dziecko podczas dotyku niektórych, bardzo wrażliwych miejsc jego ciała, a następnie poddanie ich masażom, wprowadza u dziecka uczucie spokoju, równowagi psychicznej i gotowości współdziałania wyrażającej się w postawie ciała (np. przyleganie, głaskanie, spoglądanie w twarz partnera, poszukiwanie go wzrokiem, przywoływanie partnera w sposób dla niego czytelny itp.).

Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherbornc

Ważnym elementem w rehabilitacji dziecka ze sprzężonymi zaburzeniami rozwoju jest ruch. Szczególnie przydatną w usprawnianiu funkcji motorycznych jest metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherbome. Metoda zakłada, że rozwój poznawczy dziecka opiera się na jego rozwoju ruchowym. Celem programu jest, oprócz usprawniania ruchowego, osiągnięcie wewnętrznego spokoju, uświadomienie sobie własnej wartości, odprężenie i zrelaksowanie. Można do tego dojść stopniowo, poprzez poznanie samego siebie, własnego ciała, a także przeniesienie poczucia własnego bezpieczeństwa na najbliższe otoczenie, a w dalszej kolejności na nawiązanie stosunków z innymi ludźmi. Metoda ta w dużym stopniu nawiązuje do wczesnoniemowlęcych zabaw rodziców z dziećmi (tzw. baraszkowanie). Jednym z wielu celów metody jest wykształcenie u dziecka niepełnosprawnego trudnej do zrozumienia struktury obrazu samego siebie, struktury „la”, jak też próba komunikowania siebie. Realizacji tego celu służą ćwiczenia, które w naszym przypadku ujęto w następujące grupy:

-    nauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego i koncentracji wzrokowej.

~    rozwijanie poczucia bezpieczeństwa u dzieci oraz zaufania do dorosłych,

-    nauka współdziałania i partnerstwa,

-    poznawanie schematu ciała (somatognozja) i orientacja w przestrzeni,

-    nauka opanowywania lęku i emocji.

-    rozwijanie siły i sprawności fizycznej,

" nauka rozluźniania się i umiejętnego stosowania relaksu.

“ rozwijanie samodzielności ruchu i organizowanie bezpiecznej zabawy.

-    rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa w zabawach.

-    nawiązywanie dialogu umożliwiającego wzajemne ubogacanie się partnerów interakcji.

-    komunikowanie siebie, swych doznań lub chęci bawienia się.

Ćwiczenia mogą być przeprowadzone w każdych warunkach, gdyż nie

wymagają żadnych przyrządów. Jedynym wskazaniem byłby wygodny, nie krępujący ruchów dziecka strój sportowy (dres) i odpowiednia, sprzyjąjąca zabawom (ćwiczeniom) atmosfera, w jakiej się odbywają. Dziecko najlepiej, a przy tym najbezpieczniej czuje się, gdy może swobodnie baraszkować. Zabawa powinna nieść mu nade wszystko radość i umożliwiać bezproblemowe pokonywanie wszelkiego rodzaju przeszkód i trudności (Minczakiewicz 1997). Tylko w takich warunkach dziecko ma możność poznawania otaczającego je świata oraz zdobywania nowych doświadczeń. Stosując tę metodę pamiętać wszak należy o bezwzględnie obowiązującej zasadzie stopniowania trudności oraz o zapewnieniu dziecku komfortu bycia (zaspokojenia głodu i pragnienia oraz potrzeb fizjologicznych). W toku ćwiczeń wykazać trzeba wiele taktu i delikatności wobec dziecka. Ważny jest przy tym stopień znajomości i nastawienie dziecka do jego dorosłego partnera (matki lub terapeuty). Nigdy nie wolno zmuszać dziecka do ćwiczeń, łamać siłą jego oporu, by przez to nie wyzwolić przekory, lęku czy agresji. Zestawy ćwiczeń dobieramy według potrzeb indywidualnych każdego dziecka, stopnia trudności komunikacyjnych i możliwości przystosowawczych, możliwości psychofizycznych, wieku życia, wykazywanego poziomu lęku, zasobu zdobytych doświadczeń, pory roku, a nawet pory dnia.

O doborze ćwiczeń decydujemy zwykle po rozpoznaniu sytuacji i stanu psychicznego dziecka. (Szczegółowy zestaw aktywności zabawowych ujmowanych w programie zamieszczono w pracy Gdy u dziecka rozpoznano zespól Downa. Minczakiewicz 1995.) Dla potrzeb realizowanego programu dokonałam również wyboru muzyki (wielu pięknych melodii aktywizujących dzieci), która stanowi podkład rytmiczny i towarzyszy przyjemnej zabawie dziecka z dorosłym partnerem (kaseta z nagraniami jest w moim posiadaniu).

Metoda „punkt po punkcie” Evclytt M. Monahan

Metoda ta zalecana jest wszystkim, którzy wymagają regeneracji sił i równowagi psychicznej, a więc przydatna może się okazać tak w stymulowaniu rozwoju dzieci ze sprzężonymi zaburzeniami i wadami rozwoju, jak też dla ich rodziców, wymagających często pomocy terapeuty.

W stosowaniu metody wymagane jest, jak pisze autorka pracy The Miracle of Metaphisica! Healdin# Evelyn M. Monahan (1978) - dobra wola, wytrwa-