francja14

Radosław Puchła: O modernizacji instytucji V Republiki w świetle ustawy konstytucyjnej z 23 lipca 2008 r.    205

przed sądownictwem europejskim (np. przed Trybunałem w Strasburgu ze względu na niezgodność z europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności), ale nie mogą podważać ich konstytucyjności przed sądami krajowymi³⁹. Art. 29 ustawy konstytucyjnej dodaje do dotychczasowego tekstu konstytucji art. 61-1. Analizując przebieg prac nad reformą, można zarysować kolejne etapy procedury. Jeśli w trakcie postępowania jednostka podniesie zarzut niekonstytucyjności ustawy (tylko jeśli ustawa ta narusza prawa i wolności konstytucyjnie chronione), sąd zawiesza postępowanie i przesyła pytanie prejudycjalne do najwyższego organu sądowniczego danego pionu (dla sądów administracyjnych—Rada Stanu, dla sądów powszechnych—Sąd Kasacyjny). Organy te mają stanowić „pierwsze sito”. Jeśli podzielą wątpliwości co do konstytucyjności ustawy, prześlą pytanie prejudycjalne do Rady Konstytucyjnej, która ostatecznie rozstrzygnie w tej kwestii. Skutki orzeczenia określone są w art. 62 konstytucji (w brzmieniu nadanym przez art. 30 ustawy konstytucyjnej). Stwierdzenie niekonstytucyjności norm ustawowych oznacza utratę przez nie mocy prawnej (skutek erga omneś) z chwilą publikacji decyzji Rady albo z datą późniejszą, wskazaną w tej decy-zj i. Decyzj a zawiera ponadto rozstrzygnięcia co do pozostałych skutków uchylenia przepisów. Ostateczny kształt ma nadać procedurze ustawa organiczna.

W wyniku reformy z 23 lipca 2008 r. w tekście konstytucji pojawiło się wiele całkowicie nowych przepisów. Na mocy art. 41 ustawy konstytucyjnej dodano rozdział XI bis, który wśród konstytucyjnych organów państwa umieszcza Obrońcę Praw (Le Defenseur des droits). Celem jego działalności jest „czuwanie nad przestrzeganiem praw i wolności przez organy administracji państwowej, organy samorządu terytorialnego, zakłady publiczne oraz przez wszelkie ciała uprawnione w zakresie służby publicznej”. Ma on zastąpić przede wszystkim instytucję Mediatora Republiki⁴⁰. Zaproponowano podporządkowanie Obrońcy Praw również innych organów, takich jak Rzecznik ds. Dzieci (Le Defenseur des enfants), Wyższa Rada do Walki z Dy skryminacj ą i o Równouprawnienie (la Haute autorite de lutte contrę les discriminations et pour 1’egalite), Generalny Kontroler Zakładów Karnych (le Contróleur generał des lieux de privation de liberte). O ostatecznym zakresie jego kompetencji z4ecyduje dopiero ustawa organiczna Obrońcę Praw powołuje prezydent na 6-letnią kadencję. Ustawa konstytucyjna przewiduje pewne'gwarSićje niezależności. Osoba raz powołana nie może ubiegać się o kolejną kadencję. Funkcji swojej nie może łączyć z mandatem parlamentarnym ani z funkcją ministerialną. Inne przypadki niepołączalności ma określić ustawa organiczna. Konkretne uprawnienia Obrońcy Praw nie sąjeszcze znane⁴¹. Jak się wydaje, z punk-

³⁹    A. Salles, La saisine du juge constitutionnel, „Le Monde” z 22 lipca 2008 r.

⁴⁰    Organ powołany ustawą z dnia 3 stycznia 1973 r. Do podstawowych celów jego działalności należy zaliczyć współdziałanie w rozwiązywaniu konfliktów między administracją a podmiotami administrowanymi. Instytucji Mediatora zarzucano często nieskuteczność, m.in. ze względu na utrudniony dostęp — można się do niego zwrócić jedynie pośrednio poprzez wniosek złożony przez parlamentarzystę.

⁴¹    W trakcie prac senackich nad projektem ustawy konstytucyjnej minister sprawiedliwości R. Dati wyliczyła kilka przykładowych środków działania: możliwość żądania wszelkich dokumentów, badania sprawy na miejscu, skierowania sprawy do właściwego sądu, wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec urzędnika w razie bezczynności administracji; zob. A. Salles, Les attributions du Defenseur des droits re-stent a definir, „Le Monde” z 22 lipca 2008 r.