I B F dom,osada 7

sąsiedzkim, wyrażającym się w rozmowach, wzajemnej pomocy, informacji i ocenie społecznej. Toteż były inicjatorkami nie tylko więzi społecznej w wielorodzinnym domu i osadzie, nie tylko nosicielkami i prze-kazicielkami tradycji w wieloaspektowym zakresie życia rodzinnego, gospodarczego, zwyczajowo-obrzędowego i religijnego, ale miały niemały udział w ustalającym się środowiskowym stylu życia, odmiennym od dawnego życia na wsi, choć splecionym z tamtym.

Tak więc w blisko siebie położonych osadach tworzyły się stopniowo zbiorowości społeczne coraz bardziej asymilujące się i integrujące. Już na przełomie XIX/XX wieku łączyły je wspólne cechy, które wytworzyły więź lokalną, wynikającą z miejsca zamieszkania i miejsca pracy jako źródła dochodu, podobnego sposobu życia, zaspokajania potrzeb bytowych i kulturalnych, przynależności do podobnych kręgów rodzinnych, zawodowych, wyznaniowych, często też organizacyjnych, jak koła śpiewacze, sportowe, polityczne, religijne o zabarwieniu politycznym itp.^la Był to też wspólny styl życia i system wartości oraz wynikające z niego normy społeczno-obyczajowe, a także poczucie więzi rodzinnych i kulturowych, jak i swoistej odrębności w stosunku do dawnego miejsca pochodzenia. Chociaż posiadanie gospodarstwa i ziemi uważane było nadal za wartość godną pożądania, a właściciele większych gospodarstw nadal byli szanowani, mimo dokuczliwej nieraz biedy związanej z egzystencją robotniczą — praca w przemyśle górniczo-hutniczym była ceniona jako wymagająca specjalnych umiejętności, dająca gotowy grosz. Zaczęto też cenić sobie miejski sposób i styl życia.

3.3. Oświata i życie kulturalne w okresie germanizacji

W kształtowaniu się społeczno-kulturowych funkcji tradycji społeczności industrialnych Górnego Śląska istotną rolę odegrały wydarzenia historyczne i sytuacje społeczno-polityczne, które wobec bogatej literatury⁵⁰ z tego zakresu nie będzie tu omawiane. Niemniej konieczne jest zwrócenie uwagi na te zachowania społeczne, w których ujawniona postawa wobec przeszłości wyrażała się w głębokim poczuciu przynależności regionalnej i narodowej, wynikającej z dziedzictwa kulturowego przekazywanego zarówno w tutejszych społecznościach wiejskich, jak i społecznościach industrialnych.

Jak już wspomniano, długoletnia przynależność polityczna całego Śląska, najpierw do Austrii i do Prus, a później do Niemiec sprawiła, że cały przemysł w okresie od XVIII do pierwszej ćwierci XX wieku,

⁴⁹ Materiały z badań własnych autorki..., zob. też A. Mrowieć: Zarys dziejów..., s. 185—209; J. Fojcik: Materiały do ruchu śpiewaczego na Śląsku. Katowice 1961.

50    Wybór podstawowej literatury, zob. K. Popiołek:    Historia Śląska. ,

s. 521—523.

6 Społeczno-kulturowe...