img004

10 PODSTAWY TECHNIK MIKROSKOPOWYCH

się także układy pryzmatów lub półpr/epuszc/alnych luster, rozdzielających promienie na dwie odrębne wiązki dające taki sam obra/.: jedna skierowana jest do okularu, a druga do połączonego z mikroskopem urządzenia peryferyjnego (np. aparat fotograficzny. kamera filmowa, widcokamera). Mogą się tu również znajdować soczewki dodatkowo powiększające obraz, odbierany przez, urządzenie peryferyjne bądź przez okular. • okular: ostatni element zespołu optycznego. Jest to układ soczewek działający na zasadzie lupy. za pomocą którego oglądany jest obraz mikroskopowy. Powiększenie okularu (5-15 X) oznaczone jest na jego obudowie. Specjalną odmianę stanowią okulary zapewniające szczególnie duże pole widzenia. W najprostszych mikroskopach szkolnych stosuje się pojedynczy okular. W mikroskopach badawczych używa się okularu podwójnego (binokularu) o regulowanym rozstawie, który umożliwia wygodniejsze i mniej męczące wzrok obuoczne oglądanie obrazu.

Elementy składowe mikroskopu świetlnego przedstawia ryc. 1.1.

1.2. Teoria mikroskopu

1.2.1.    Powstawanie obrazu mikroskopowego

Bieg promieni świetlnych oraz sposób powstawania obraz.u w mikroskopie optycznym został przedstawiony na ryc. 1.2.

Jak wynika z układu optycznego mikroskopu, powstający obraz jest pozorny, powiększony i odwrócony.

1.2.2.    Powiększenie całkowite mikroskopu

Oblicza się je. mnożąc powiększenie obiektywu przez pow iększenie okulani i ewentualnie przez, powiększenie pośredniego układu optycznego. W praktyce, całkowite powiększenia mikroskopów świetlnych mieszczą się w zakresie od 10 do 1500 X.

1.23. Zdolność rozdzielcza mikroskopu

Jakość obrazu oraz ilość infonnacji możliwych do uzyskania na jego podstawie uzależniona jest nie tylko od użytego powiększenia, ale przede wszystkim od tzw. zdolności rozdzielczej układu optycznego.

Zdolność rozdzielcza mikroskopu jest to najmniejsza odległość dzieląca dwa punkty. które w obrazie mikroskopowym dostrzegane są oddzielnie. Wyraża się ją w jednostkach długości. lin mniejsza jest ta odległość, tym lepsza jest zdolność rozdzielcza układu optycznego i tym więcej infonnacji zawartych jest w obrazie mikroskopowym. W praktyce oznacza to również, żc lepsza zdolność rozdzielcza umożliwia stosowanie większych powiększeń.

Zdolność rozdzielcza jest cechą wszystkich urządzeń tworzących obraz — a zatem nie tylko mikroskopu świetlnego, lecz również mikroskopów elektronowych, a także lunet, teleskopów- itp., choć w^r przypadku tych ostatnich wyraża się ją inaczej.