integracja002

12 t. Międzynarodowa integracja gospodarcza - podstawowe problemy teoretyczne

12 t. Międzynarodowa integracja gospodarcza - podstawowe problemy teoretyczne

ugrupowań gospodarczych; łączą one kraje, 2 których każdy za swój cci uznaje integrację .swojej gospodarki narodowej 2 pozostałymi. leżeli mówimy o inte-

.podarki narodowej z pgzostalymi. jeżeli mówimy

Jr

<Ł»

8

T

<3r

i

<r"

ete-jaoastować wicie międzynarodowych

gracji w skali międzynarodowej, to mamy na myśli integrację gospodarczą,w określonej grupie krajów, często mającą swoje podłoże w rosnącym ljmtpdyyna-rodowieniu procesów gospodarczych.

Integracja dotyczyjyp_Ławdzie.ściśIe...określnnej,,grupy państw, odzwierciedla się jednak w przemianach w skalijjlobalnej^czyli w skali gospodarki światowej. Każde _i ugmpowanie integracyjne doprowad2a, niezależnie od zaawąnsowąma_ wewnętrzne) lfltegyąęj) t stopnia jej ^skuteczności. do rożnych zmian nie tylko w krajach połączonych organizacją, integrującą, ale także w gospodarce krajów trzecich. Sytuacja ta jest wynildem występowania różnorodnych współzależności międzynarodowych i zasad przyjętycK przez ugrupowania integracyjne.

W literaturze przedmiotu nie ma - jak dotąd - jednej, powszechnie obowiązującej definicji międzynarodowej integracji gospodarczej, mimo że ze względu na potrzebę określenia i wyjaśnienia przemian w gospodarce światowej konieczność zdefiniowania pojęcia integracji wydaje się oczywista. Z punktu widzenia etymologii integracja to nic innego jak łączenie się dwóch lub większej liczby jednostek ekonomicznych w pewną całość¹. Takie wyjaśnienie nie oddaje jednak w pełni treści tego zjawiska. Współcześnie, kiedy uzyskano już określone doświadczeme w realizacji polityki dotyczącej międzynarodowych procesów integracyjnych oraz znaczną wiedzę o ich skuteczności, taką definicję należy uznać za nieadekwatną do rzeczywistości.

W przeszłości do najczęściej prezentowanych określeń integracji gospodarczej należała m.in. definicja W. Rópkego, oparta na tradycyjnej klasycznej doktrynie wolnego handlu. Autor ten definiuje integrację jako pewien „stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe między różnymi gospodarkami narodowymi równie swobodne i równie korzystne jak te, które istnieją wewnątrz go-w spodarki narodowej”². Wymiana taka musi mieć wielostronny charakter; musi też istnieć wspólnota rynków i cen. Zdaniem cytowanego autora, taki stan istniał w gospodarce światowej i w Europie przed 1914 r., kiedy w międzynarodowych stosunkach gospodarczych nie stosowano żadnych ograniczeń. Proces integracji jest w tej koncepcji utożsamiany z liberalizacją handlu i płatności. Należy jednak zaznaczyć, że znoszenie barier handlowych może — choć nie

fmusi — prowadzić do integracji gospodarczej^{3 4}, a znoszenie barier może być skutkiem integracji. Proces integracji może również odbywać się bez formalnego zniesienia ograniczeń³. Liberalizacja handlu może się okazać warunkiem nie wystarczającym do intensyfikacji integracji. Szczególnie w krajach o niskim stopniu zaawansowania gospodarczego nie musi ona doprowadzić do istotnych zmian w ich gospodarce i do zwiększenia wzajemnych obrotów. Międzynarodowa integracja gospodarcza jest procesem bardziej skomplikowanym niż sa-^mo zniesienie barier w handlu międzynarodowym.

4

T

/' * Odmienne ujęcie procesów integracyjnych zawiera koncepcja G. Myrdala⁵. i Jej podstawą jest krytyczna ocena ówczesnej gospodarki światowej, nie dającej 1 - zdaniem autora — równych szans poszczególnym państwom. Autor definiuje integrację gospodarczą jako realizację ideału równości szans w stosunkach mię-j dzy narodami różnych krajów. Integracja w tym rozumieniu to nie tylko proce-¹ sy ekonomiczne, ale i społeczne, psychologiczne, polityczne i prawne. Dopiero . zmiany we wszystkich tych dziedzinach umożliwiają spełnienie warunku „równych szans”. Integracja ekonomiczna w tym ujęciu to gospodarka sprawiedliwa zT i — bez różnic w poziomie rozwoju ekonomicznego oraz bez różnic społecznych i kulturalnych. Niestety, trafność takiego ujęcia integracji nie została potwier-j dzona w praktyce integracyjnej. Osiągnięcie stanu, w którym wszystkie kraje 1 mają równe szanse i możliwości, jest bardzo trudne, a nawet niemożliwe. Defi-V nicja ta jest więc mało przydatna do określenia istoty integracji międzynarodowej.

o

3

o

cr~

’ Ciekawym ujęciem procesów integracyjnych jest teoria A. Marchala⁶. Według tego autora integracja odpowiada idei solidarności istniejącej między krajami wymieniającymi swoje dobra — występuje wówczas, kiedy więzi solidarności powodują, że pełna swoboda handlu jest dla wszystkich korzystna⁷. Całkowita integracja, oparta na więziach ekonomicznych i równych szansach, nie może wyni-kać tylko z działania rynku; musi istnieć także system koordynacji polityki eko-I nomicznej, tym bardziej że integracja jest procesem, któremu towarzyszą dosto-j sowania w różnych dziedzinach gospodarki i polityki państw członkowskich.

1

   Słownik wyrajów obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975, s. 437.

2

   Z. Kamecki, wyd. cyt., s. 80.

3

Szczególnie w krajach o niskim stopniu zaawansowania liberalizacja handlu nie jest jedynym warunkiem wprowadzenia zmian w ich gospodarce.

4

⁵ Przykładem jest integracja gospodarki krajów Europy Południowo-Wschodniej z gospodarką Niemiec hitlerowskich czy integrowanie się gospodarki Kanady i USA.

5

G. Myrdal, An- International Economy. Problem and Prospects, Harper and Bros, New York 1956, s. 11-13.

6

A. Marchal, L'Europę Solidaire, Cujas, Paris 1964, s. 189-190.

7

Korzyści z integracji podkreślają także P. Bożyk i M. Guzek (Teoria integracji socjalistycznej, PWE, Warszawa 1977, s. 17).