integracja005

1. Międzynarodowa integracja gospodarcza — podstawowe problemy teoretyczne

1. Międzynarodowa integracja gospodarcza — podstawowe problemy teoretyczne

ii

i,

i^:

t

rżenia odpowiednich form instytucjonalnych rzeczywiste procesy integracyjne dokonują się miedzy nimi bardzo wolno ijsąjnało skuteczne¹.

AT Urnga grupa przyczyn procesów integracyjnych ma charakter polityczny; ' spośród nich można wymienić te, które były konsekwencją ustaleń konferencji jałtańskiej, później zaś — powstania dwóch dużych grup państw, należących do sfery wpływów Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego. Kraje Europy Zachodniej dążyły do gospodarczego i politycznego umocnienia swego miejsca na arenie międzynarodowej, zwłaszcza gdy kraje bloku wschodniego utworzyły swoją organizację gospodarczą. Względy polityczne odegrały przeważającą rolę w integracji krajów wschodnioeuropejskich. Mimo że we współpracy i integracji kraje te widziały drogę umożliwiającą im wyjście z zacofania gospodarczego, głównie chciano to uzyskać poprzez samowystarczalność i całkowite uniezależnienie się od gospodarki kapitalistycznej. Doprowadziło to w konsekwencji do zacofania gospodarczego tych państw. Względy polityczne przeważyły nad przesłankami ekonomicznymi. Okazało się to zgubne zarówno dla samej organizacji integrującej te państwa, jak i dla każdego z nich z osobna. Zamiast przyczynić się do rozwoju państw członkowskich dążenia integracyjne stały się w rzeczywistości hamulcem tego rozwoju².

tlili!!!! Warunki

międzynarodowej integracji gospodarczej

Międzynarodowa integracja gospodarcza jest procesem, w którym następuje wzajemne dostosowanie się i łączenie struktur gospodarczych poszczególnych krajów, prowadzące do powstania jednolitego organizmu gospodarczego^{3 4}. Proces taki nie pojawia się w dowolnych okolicznościach. Aby mógł zaistnieć i być procesem skutecznym, muszą być spełnione określone warunki. Ich brak rnoąc ten proces utrudniać lub całkowicie uniemożliwić³³. Do tych warunków zalięza się:

1) istnienie w grupie krajów, które zmierzają do integracji komplementarnych struktur gospodarczych (rzeczywistych lub potencjalnych),

2) istnienie w integrujących się krajach odpowiedniej infrastruktury technicznej, umożliwiającej obrót towarów, usług i kapitału,

i3) konieczność prowadzenia przez te kraje prointegracyjnej polityki ekonomicznej i osiągnięcie przez nie określonego poziomu rozwoju,

4) położenie geograficzne^{5 6}.

Komplementarność struktur gospodarczych krajów zmierzających do integracji bądź jej brak są istotnym czynnikiem umożliwiającym lub utrudniającym procesy integracyjne. Czynnik ten często jest traktowany jako najważniejszy warunek powodzenia procesu międzynarodowej integracji gospodarczej. Mówi się przy tym o komplementarności rzeczywistej lub potencjalnej, a także o komplementarności międzygałęziowej (podstawą są różnice w zasobach produkcji) i wewnątrzgałęziowej (podstawą są różnice w wydajności czynników produkcji).

Komplementarność międzygalęziowa może być warunkiem sprzyjającym integracji międzynarodowej, choć nie zawsze koniecznym (czego dowodzą doświadczenia integracji krajów Europy Środkowo-Wschodniej).

W krajach wysoko rozwiniętych brak komplementarnościmiędzygałęziowej nie jest warunkiem uniemożliwiającym ich integracje-Warunkiem niezbędnym jest w tym prz.ypaiiku^omplem^lmŁaśii.3mtv:natr.zgalęzi(,iy^³.

Warunek ten oznacza, że dopuszcza się sytuację, w której struktury gospodarcze nie są komplementarne, ale możliwe jest stopniowe wykształcenie się i pogłębienie ich wzajemnego uzupełniania się w przyszłości. Przez odpowiedni podział pracy kraje powinny dążyć do wzajemnych dostosowań strukturalnych. Proces ten jest możliwy, kiedy brak komplementarności stwierdza się w dziedzinach czy gałęziach gospodarczych, w których dość łatwo można doprowadzić do specjalizacji produkcji (do takich dziedzin na pewno należy przemysł, głównie przemysł przetwórczy). Jeśli natomiast brak komplementarności dotyczy dziedzin, w których proces ten jest utrudniony (np. przemysłu wydobywczego, rolnictwa), to działania dostosowawcze mogą trwać długo albo — w skrajnych przypadkach — mogą się okazać niemożliwe.

Z tych powodów łatwiej jest osiągnąć komplementarność struktur gospodarczych o wyższym stopniu zaawansowania. Im wyższy bowiem jest poziom rozwoju gospodarczego krajów i większy jest udział przemysłu (umożliwiającego rozwój mlędzygatęziowe) i wewnątrzgałęziowej specjalizacji) w gospodarce narodowej, tym większa jest ich potencjalna, a także rzeczywista

1

²® Współczesna gospodarka..., s. 206-207.

2

   K. Wilk, Integracja wschodnioeuropejska — powstanie, funkcjonowanie i upadek, AE, Wrocław 1994, s. 108-114.

3

   Z. Kamecki, wyd. cyt., s. 93-94; A.J. Klawe, A. Makać, wyd. cyt., s. 110.

4

   M. Walkowski, Współczesne tendencje w rozwoju europejskich procesów integracyjnych, U AM, Poznań 1998, s. 21-22.

5

   P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2001, s. 508-510.

6

   Tamże, s. 509.