integracja004

16 1. Międzynarodowa integracja gospodarcza — podstawowe problemy teoretyczne

Z racji takiego, określenia celu można sformułować twierdzenie, że w warun-kacTTwspoIczesTiej g osp od arki ln t egn nją mogą być zainteresowane wszystkie państwaTmezaTeżnie odjtopnTa zaawańibwaniagospodarczego każdego z nich. ryFrniyanie i likwidacja barier w przepływie czynników produkcji i kształtowa-nie dużeeQ_.rvnku zbytu sa działaniami powodującymi wzrost efektywności po-

— ¹¹ " — — * • — ¹ ■ ' ¹«^r""    --—^gL,

spodarowania krajów integrujących swoje gospodarki.

We współczesnej gospodarce światowej przeważają tendencje integracyjne krajów sąsiadujących z sobą, o podobne) strukturze gospodarcze), a także o podobnym poziomie rozwoju-⁰,    ~~

W poszczególnych grupach państw różniących się poziomem zaawansowania przeważają inne czynniki, ze wzglądu no które państwa te rbrą 7p sohą .współpracować i zacieśniać powiązania gospodarcze.

Przyczyny integracji można podzielić najogólniej na polityczne i ekonomiczne.

W grupie krajów wysoko rozwiniętych główne przyczyny ekonomiczne integracji wynikają z kierunków rozwoju przemysłu, postępu nauki i techniki^{2 3}. Rozwój tych dziedzin wymaga jednoczesnego rozwoju dziedzin uzupełniających, warunkujących rozwój przemysłu maszynowego, elektronicznego, lotniczego, chemicznego i innych dziedzin będących nośnikami postępu i napędzających inne sfery gospodarki narodowej, takie jak przemysł surowcowy, paliwowy czy energetyczny⁴. Tak wszechstronny rozwój gospodarki każdego kraju, obejmujący wszystkie gałęzie produkcji, jest w obecnych warunkach ekonomicznie nieuzasadniony. Rozwój taki wymaga środków przekraczających możliwości i potrzeby jednego państwa. Należy bowiem pamiętać, że postęp naukowo-techniczny wymusza niejako odpowiednio dużą skalę produkcji, albowiem tylko wtedy jest opłacalny i ma sens⁵.

'i

o

- <T ' współpracy międzynarodowej z powodu wielkości środków i skali prcduk-

Stały postęp nauki i techniki wymaga coraz większych środków na badania naukowe, doświadczenia i wdrożenia obejmujące wszystkie sfery działalności produkcyjnej. Finansowanie badań naukowo-technicznych wymaga koordyna-

»cji, której mają służyć i która takim działaniom towarzyszy. Konieczny jest tak-• że odpowiednio chłonny rynek⁶. Uwarunkowania te skłaniają sąsiadujące z 1 sobą kraje do współpracy i do integracji. Integracja kra|ów wysoko zaawanso-

/J

ff r warw

Tempo i kierunki ws

obiektywną przesłankę integracji krajów uprzemysłowionych²⁶.

—f* Mówiąc o przyczynach ekonomicznych charakterystycznych dla integracji zachodnioeuropejskie), należy wspomnieć o niezwykle ważnym Czynniku tej integracji, a mianowicie o chęci utrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego oraz umocnienia konkurencyjności wszystkich gałęzi gospodarki integrujących się krajów w stosunku do gospodarki USA i Japonii²⁷. Zmniejszenie dystansu między krajami Europy Zachodniej a Stanami Zjednoczonymi to główny powód ekonomiczny (częściowo też polityczny) integracji gospodarczej w Europie Zachodniej, odznaczającej się obecnie największym w gospodarce światowej stopniem zaawansowania. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej krajów WE to także wzmocnienie ich pozycji politycznej.

W grupiekrajów słabiej rozwiniętych główną przyczyną ekonomiczną integracji jest wiara, że integracja umozInv~’przyspieszy ich rozwój gospodarczy.^ ⁷~~ ka^integragi^mied^ńarodoweT wskąaxj£jednak, że niski poziom rozwoju

danych jest czynnikiem aktywizującym ich dalszy rozwój. Szeroki i wymagający rynek pobudza rozwój produkcji nowoczesnej, opłacalnej i na większą skalę. Integracja gospodarcza jest w takiej sytuacji gwarancją i warunkiem rozwoju. Duża skala nowoczesnej produkcji wymaga nie tylko dużego rynku, ale i odpowiednich odbiorców, dobrze zorientowanych w najnowszych osiągnięciach techniki. Kraj słabo rozwinięty jest mało interesującym partnerem w wymianie ^handlowej. Innych wyrobów potrzebuje rynek krajów rozwiniętych, jeszcze in-inych wyrobów oczekują kraje zacofane. Dotyczy to zarówno rynku inwestycyj-r f nego, jak i rynku konsumpcyjnego. Trudna sytuacja płatnicza krajów słabo rozwiniętych oraz małe ich zaawansowanie gospodarcze powodują, że zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne jest ograniczone, co sprawia, że oczekują one raczej tańszych — a więc mniej nowoczesnych — maszyn i urządzeń. Niski poziom PKB na 1 mieszkańca i niskie dochody ludności wpływają także na niezadowalającą wielkość popytu na przemysłowe dobra konsumpcyjne²⁵.

Kraje z nowoczesnym przemysłem poszukują również partnerów znajdujących sie na określonym poziomie rozwoju. Rozwój gospodarczy krajów inte-. gnijących się staje się więc dla nich wszystkich wspólnym problemem i wspoP nym celem. ¹

iż mimo utscp-

1

brak, kom_plegieiitarnośęi.gospodarek tych państw powodują,

²⁵ Procesy integracyjne..., s. 31-32.

~^c' Współczesna gospodarka..., s. 188-192.

²⁷ Gospodarka światowa, red. P. Bożyk, PWE, Warszawa 1991, s. 171-198.

2

   AJ. Klawe, A. Makać, wyd. cyt., s. 104.

3

   Współczesna gospodarka..., s. 204.

4

   Wybrane problemy...., s. 28.

5

   Procesy integracyjne..., s. 31.

6

   A.J. Klawe, A. Makać, wyd. cyt., s. 104.