integracja004

16 .1. Międzynarodowa integracja gospodarcza - podstawowe problemy teoretyczne

Z racji takiego, określenia celu można sformułować twierdzenie, że w warun-KacTrwspółczesnej gospodarki integracją mogą być zainteresowane wszystkie państwa, niezależnie od stopnia zaawansowania gospodarczego każdego z nich. Tmniżanie i likwidacja barier w przepływie czynników produkcji i kształtowanie dużeggjynku zbytu są działaniami powodującymi wzrost efektywności gospodarowania krajów integrujących swoje gospodarki.

We współczesnej gospodarce światowej przeważają tendencje integracyjne kraj ów sąsiadujących z sobą, o podobne) strukturze gospodarcze), a także o podobnym poziomie rozwoju-⁰,    '

W poszczególnych grupach państw różniących się poziomem zaawansowania przeważają inne czynniki, ze względu na które państwa te rhrą zr snhą .współpracować i zacieśniać powiązania gospodarcze.

Przyczyny integracji można podzielić najogólniej na polityczne i ekonomiczne.

W grupie krajów wysoko rozwiniętych główne przyczyny ekonomiczne integracji wynikają z kierunków rozwoju przemysłu, postępu nauki i techniki^{1 2}. Rozwój tych dziedzin wymaga jednoczesnego rozwoju dziedzin uzupełniających, warunkujących rozwój przemysłu maszynowego, elektronicznego, lotniczego, chemicznego i innych dziedzin będących nośnikami postępu i napędzających inne sfery gospodarki narodowej, takie jak przemysł surowcowy, paliwowy czy energetyczny³. Tak wszechstronny rozwój gospodarki każdego kraju, obejmujący wszystkie gałęzie produkcji, jest w obecnych warunkach ekonomicznie nieuzasadniony. Rozwój taki wymaga środków przekraczających możliwości i potrzeby jednego państwa. Należy bowiem pamiętać, że postęp naukowo-techniczny wymusza niejako odpowiednio dużą skalę produkcji, albowiem tylko wtedy jest opłacalny i ma sens⁴.

c °

Stały postęp nauki i techniki wymaga coraz większych środków na badania naukowe, doświadczenia i wdrożenia obejmujące wszystkie sfery działalności produkcyjnej. Fińansowanie badań naukowo-technicznych wymaga koordyna-cji i współpracy międzynarodowej z powodu wielkości środków i skali produk-jcji, której mają służyć i która takim działaniom towarzyszy. Konieczny jest tak-| że odpowiednio chłonny rynek⁵. Uwarunkowania te skłaniają sąsiadujące z j sobą kraje do współpracy i do integracji. Integracja kra|ów wysoko zaawanso-

Przyczyny ekonomiczne i polityczne międzynarodowej integracji gospodarczej /■N

k,

wanych jest czynnikiem aktywizującym ich dalszy rozwój. Szeroki i wymagający rynek pobudza rozwój produkcji nowoczesnej, opłacalnej i na większą skalę. Integracja gospodarcza jest w takiej sytuacji gwarancją i warunkiem rozwoju. Duża skala nowoczesnej produkcji wymaga nie tylko dużego rynku, ale i odpowiednich odbiorców, dobrze zorientowanych w najnowszych osiągnięciach techniki. Kraj słabo rozwinięty jest mało interesującym partnerem w wymianie handlowej. Innych wyrobów potrzebuje rynek krajów rozwiniętych, jeszcze in-jnych wyrobów oczekują kraje zacofane. Dotyczy to zarówno rynku inwestycyj-1    ! nego, jak i rynku konsumpcyjnego. Trudna sytuacja płatnicza krajów słabo

rozwiniętych oraz małe ich zaawansowanie gospodarcze powodują, że zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne jest ograniczone, co sprawia, że oczekują one raczej tańszych — a więc mniej nowoczesnych — maszyn i urządzeń. Niski poziom PKB na 1 mieszkańca i niskie dochody ludności wpływają także na k niezadowalającą wielkość popytu na przemysłowe dobra konsumpcyjne⁶.

it&W ~i il

Kraje z nowoczesnym przemysłem poszukują również partnerów znajdujących sie na określonym poziomie rozwoju. Rozwój gospodarczy krajów integrujących się staje się więc dla nich wszystkich wspólnym problemem i wspoP nym celem.

Tempo i kierunki współczesnego rozwom gospodarczego stanowią ważna i obiektywna przesłankę integracji krajów uprzemysłowionych⁷.

Mówiąc o przyczynach ekonomicznych charakterystycznych dla integracji zachodnioeuropejskiej, należy wspomnieć o niezwykle ważnym czynniku tej integracji, a mianowicie o chęci utrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego oraz umocnienia konkurencyjności wszystkich gałęzi gospodarki integrujących się krajów w stosunku do gospodarki USA i Japonii⁸. Zmniejszenie dystansu między krajami Europy Zachodniej a Stanami Zjednoczonymi to główny powód ekonomiczny (częściowo też polityczny) integracji gospodarczej w Europie Zachodniej, odznaczającej się obecnie największym w gospodarce światowej stopniem zaawansowania. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej krajów WE to także wzmocnienie ich pozycji politycznej.

^ W grupie krajów słabiej rozwiniętych główną przyczyną ekonomiczną integracji jest wiara, że integracja umozTryfTYprzy spieszy ich rozwój gospodarczy. 'Praktyka*mtegfacjirmędzynarodowefwską&ujędędnak, że ńiski^^omjozwpjiLi i b rak ko mple me n t a m o i ę Igo s p o d a lekty c h państw powoHują, iż mimo upyo-

1

   A.J. Klawe, A. Makać, wyd. cyt., s. 104.

2

   Współczesna gospodarka..., s. 204.

3

   Wybrane problemy...., s. 28.

4

   Procesy integracyjne..., s. 31.

5

   A.J. Klawe, A. Makać, wyd. cyt., s. 104.

6

Procesy integracyjne..., s. 31-32.

7

Współczesna gospodarka..., s. 188-192.

8

²² Gospodarka światowa, red. P. Bożyk, PWE, Warszawa 1991, s. 171-198.