integracja008

24 1. Międzynarodowa integracja gospodarcza — podstawowe problemy teoretyczne

-polityczne, które nastąpiły w krajach socjalistycznych, spowodowały, że taka forma współpracy utraciła swój sens, i w końcu doprowadziły do rozpadu ugrupowania¹.

Mechanizm integracji gospodarczej krajów o gospodarce rynkowej, którego podstawowym elementem jest rynek i konkurencja, ma większe osiągnięcia w praktyce integracji regionalnej. Przykładem^ wysokiego ^zaawansowania integracyjnego jest Unia Europejska.

Mechanizm integracji oparty na rynku i konkurencji nie oznacza, że sam rynek jest regulatorem wszystkich procesów integracyjnych i może prowadzić do coraz wyższych etapów integracji. Należy mówić raczej o regulowanym me-chanizmie rynkowym. Zadaniem czynników instytucjonalnych jest w nim ułatwienie działania mechanizmom rynku i konkurencji oraz korygowanie i ukie-runkowywanie tego działania..

l jego narzędzia, posunięcia tyczno-ekonomiczne rozszerzają zakres działania tego mechanizmu w celu wykształcenia komplementarnej struktury gospodarczej².^ Niezbędnym warunkiem integracji jest wykształcenie — pod wpływem clzpalamapapchanizmu rynku powodujac£goj,vzrost powiązań gospodarczych - komplementarnej struktury gospodarczej integrującychjsię krajów.

W miarę postępu integracji zmienia się również mechanizm integracji. Zmiana ta obejmuje zarówno mechanizm rynkowy — funkcje, charakter, narzędzia — jak i sposoby jego regulacji.    ...... "

Im wyższy etap integracji, tym większego znaczema nabiera wspólna_ lub koordynowana polityka ekonomiczna na poziomie władz ugrupowania. Choć wlec podstawowym mechanizmem jest ry

Etapy międzynarodowego zbliżenia integracyjnego

Charakterystyczną cechą procesów integracyjnych jest ich etapowość. Osiągnięcie określonego etapu stwarza podstawy umożliwiające przejście do następnego etapu. Międzynarodowa integracja gospodarcza może przybierać kilka form, które jednocześnie określają różne stopnie procesu integracji. Systematyzacji form integracji w zależności od stopnia ich zaawansowania dokonał B. Balassa³. Wyróżnił on następujące formy integracji⁴:

1.    Strefa wolnego handlu, polegającego na zniesieniu między państwami ograniczeń celnych i ilościowych. Kraje członkowskie stosują własne taryfy celne w stosunku do krajów trzecich.

2.    Unia celna — kraje członkowskie są zobowiązane do stosowania jednolitych taryf celnych w handlu z krajami trzecimi.

3.    Wspólny rynek — występuje swobodny przepływ towarów, usług, siły roboczej i kapitału.

4.    Unia gospodarcza — łączy poprzednie cechy z koordynacją polityki gospodarczej, monetarnej, podatkowej.

5.    Integracja całkowita (pełna) — oparta na pełnej unifikacji polityki ekonomicznej, finansowej, społecznej, prawnej; utworzone są także organy ponadnarodowe.

Wymienione kolejne etapy procesu integracyjnego mogą także występować jako docelowe formy regionalnych ugrupowań integracyjnych. Nie zawsze bowiem kraje członkowskie dążą do całkowitej integracji gospodarczej i politycznej. Całkowita integracja oznacza dobrowolną rezygnację z uprawnień suwerennych na rzecz organizacji międzynarodowej. Efektywność organizacji regionalnej wzrasta w miarę zwiększania się zakresu delegowania suwerennej władzy na wspólne organy. Ponieważ nie wszystkie społeczeństwa zgadzają się na delegowanie uprawnień suwerennych, w gospodarce światowej na razie częściej występują najmniej zaawansowane formy integracyjne, takie jak strefy wolnego handlu czy unia celna. Tworzenie każdej formy instytucjonalno-organizacyjnej o charakterze integracyjnym wymaga zawsze odpowiedniego przystosowania do niej struktury gospodarczej i politycznej⁵. Formy międzynarodowych ugrupowań regionalnych zaprezentowano w tab. 1.1.

Strefa wolnego handlu polega na likwidacji ceł i innych ograniczeń ilościowych oraz barier powstających w obrotach handlowych między krajami członkowskimi, które zachowują autonomię w polityce celnej i handlowej w stosunkach z krajami trzecimi. Oznacza to, że odmiennie (preferencyjnie) traktowane są towary pochodzące z krajów tworzących strefę wolnego handlu, podlegające swobodnej wymianie, oraz towary pochodzące z krajów trzecich, nie podlegające swobodnemu obrotowi⁶.

1

   K. Wilk, wyd. cyt., s. 8.

2

   Wybrane problemy..., s. 25-26.

3

   S. Ładyka, Z teorii integracji gospodarczej, SGH, Warszawa 2001, s. 25.

4

   B. Balassa, wyd. cyt., s. 1-2.

5

   Współczesna gospodarka..., s. 210.

6

   Tamże; Procesy integracyjne..., s. 18-19; P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, wyd. cyt., s. 517-519.