Kukułka8

VB. Tworzenie oraz funkcjonowanie instytucji międzynarodowych

nia jego zabezpieczeń instytucjonalnych. Tak np, deformacyjne konsekwencje „zimnej wojny”, rywalizacja międzyblokowa czy asymetryczne skutki procesów globuli zacyjnych podważyły pozycje oraz ograniczyły role przypisane wielu instytucjom międzynarodowym. I odwrotnie,, pozytywne zmiany środowiska międzynarodowego w rezultacie procesu dekolonizacji czy zniknięcia rywalizacji mię-dzyblokowej przyczyniły się do odrodzenia właściwych pozycji, ról i funkcji wielu instytucji międzynarodowych (w systemie ONZ i poza nim). Stało się też możliwe tworzenie instytucji nowych oraz rozszerzanie kompetencji instytucji istniejących-(jak np. proklamowanie Dekady Rozwoju, ustanowienie Urzędu Wysokiego Komisarza NZ do Spraw Praw Człowieka w 1994 r. i Międzynarodowego Trybunału Karnego w 1998 r. czy też ogłoszenie Międzynarodowej Dekady Kultury Pokoju na lata 2002-2010).

Warto podkreślić, że dysfunkcjonalne łub funkcjonalne oddziaływanie środowiska zewnętrznego na procesy instytucjonalizacji w' stosunkach międzynarodowych jest w zasadzie elastyczne. Dokonuje się bowiem z reguły w sferze interpretacyjnej i praktycznej, natomiast. bardzo rzadko dochodzi do rewidowania tekstów zapisanych norm i zobowiązań leżących u podłoża konstytuowania instytucji międzynarodowych.

Najnowsza historia stosunków międzynarodowych dowodzi również wpływu instytucji międzynarodowych na ich środowisko. Wpływanie to dokonuje się zarówno poprzez utrwal aule określonych aspektów ■ ładu międzynarodowego (zależnie od profilu przedmiotowego instytucji), jak,też poprzez zmianę różnych elementów tego ładu. Ogólnie można stwierdzić,'że oddziaływania wzajemne instytucji i środowiska przebiegają w ramach trzech współzależnych funkcji instytucji międzynarodowych: regulacyjno-stabiliza-cyjnej, prom.ocyj.no-leg.itymiz.acyjiiej i integracyjnej.

Funkcja regułacyjno-stabilizacyjna jest spełniana poprzez określanie ram organizacyjnych i normatywnych dla działań i interakcji podmiotów danej instytucji oraz upodobniania ich zachowań w środowisku międzynarodowych w zakresie profilowanym przez tę instytucję. Funkcja ta prowadzi z reguły do utrzymania i utrwalania pozytywnych aspektów status cmo terytorialnego, politycznego, ekonomicznego czy cywilizacyjnego. Służy ona także do potwierdzania suwerennej równości państw oraz równości praw i partnerstwa wszystkich członków zbiorowości, których interesom dana instytucja staży. Mieszczą się w niej formuły „równego bezpieczeństwa”, „twórczej 'różnorodności” czy „trwałego rozwoju”. Można więc stwierdzić, że funkcja regułaeyjno-siabilizacyjna polega na stwarzanie mechanizmów ochrony i gwarancji obrony, a w konsekwencji równoważenia i stabilizacji' interesów członków instytucji międzynarodowych.

Funkcja promocyjno4egitymizacyjna polega na'inicjowaniu, promowaniu i uznawaniu za ważne nowych przedsięwzięć i sytuacji faktycznych w środowisku międzynarodowym (np. powstawania nowych państw, formułowania nowych uregulowań międzynarodowych czy tworzenia nowych organów 'międzynarodowych)'. Funkcja ta wyraża się również w podnoszeniu rangi inicjatyw mających na celu rozwiązywanie i regulowanie ważnych problemów współżycia międzynarodowego (np. przełomowych rezolucji i deklaracji ONZ czy różnych planów i propozycji rozwiązań regionalnych). Liczne instytucie międzynarodowe spełniają tę funkcję także poprzez patronowanie działaniom humanitarnym i przemianom społecznym w skali międzynarodowej (np. różnym wysiłkom emancypacyjnym narodów, państw i grup społecznych).

Należy podkreślić, że im bardziej uniwersalny charakter ma instytucja międzynarodowa, tym większa jest sita'jej "oddziaływania na świadomość powszechną, a zatem i sformowania zmian innowacyjnych w stosunkach międzynarodowych, Funkcja'promoeyjno-łegity-mizaeyjna uniwersalnych instytucji'międzynarodowych podnosi rolę słabszych partnerów i waloryzuje postępowe zmiany w życiu międzynarodowym, a tym samym przyczynia się do demokratyzacji -stosunków międzynarodowych. Natomiast instytucje o profilu węższym, zwłaszcza u s i: u g o w o - lec h nic zn e, mają znacznie mniejsze zdolności promocyjno-legitymizaeyjne. Dlatego mają też ograniczony wpływ na interakcje zachodzące w życiu międzynarodowym i na ewolucję stosunków międzynarodowych. Różnice te stają się wyraziste, kiedy