Kukułka6

VIII, Podstawy zjawisk i procesem międzynarodowych

formacji nieoczekiwanych i kreślenia wizerunków zobiektywizowanych, podczas gdy praktycy - ze względu na swe usytuowanie w hierarchicznych strukturach zależności polityezno-rządowych - częściej biorą pod uwagę informacje zamówione i pożądane, jak również wykazują skłonność do tworzenia wizerunków stronniczych lub koniunkturalnych, Różnica ta wynika nie tylko z odmiennego zakresu i sposobu wykorzystania informacji, lecz również jest związana z własnymi przekonaniami autorów, mentalnością zbiorową w miejscu usytuowania, a także z okolicznościami życia i pracy. Wszystkie te czynniki mogą podlegać zmianom, co z kolei może wpływać na zmiany wizenmków międzynarodowych,

Drugie odróżnienie wizerunków kreślonych przez teoretyków i praktyków polega na tym, że tych pierwszych z natury rzeczy interesuje środowisko operacyjne, tzn, zestawianie elementów wizerunków z rzeczywistymi działaniami i interakcjami państwa, podczas gdy tych drogich interesuje kreowanie środowiska aspiraeyjnego, tzn. odpowiadającego własnym wyobrażeniom i oczekiwaniom. Doświadczenie międzynarodowe uczy, że dla polityki zagranicznej państw korzystne jest łączenie operacyjnych i asplracyjnyeh elementów wizerunków międzynarodowych. Gdyby np. Irak czynił to w przeddzień wojny o Kuwejt, kiedy uważał ONZ za organizację, niespójną, to nie wystawiłby się na tak daleko idącą presję z jej strony.

Należy podkreślić, że w procesie .kreślenia adekwatnego i racjonalnego wizerunku bliższego i dalszego środowiska międzynarodowego bardzo duże znaczenie ma poznanie jego rzeczywistej struktury i dynamiki. Idzie przede wszystkim o uchwycenie pozycji i znaczenia jego elementów geopolitycznych, politycznych, wojskowych i ekonomicznych. Uwzględniać należy ilość i wielkość państw w danym środowisku międzynarodowym, ich położenia i potencjały, jak również ich orientacje -polityczne i poiistrategiczne oraz charakter powiązań wzajemnych. Na tle takiego rodzaju inwentarza danych należy też poznać zmienność relacji między poszczególnymi elementami, a zatem i dynamikę środowiska. 2 reguły wyraża się ona w częstotliwości zgłaszanych w środowisku inicjatyw i postulatów międzynarodowych, w pojawiających się sprzecznościach i napię--lach, w tendencjach stabilizujących lub destabilizujących jego konfigurację oraz w określonej ilości wychodzących z niego impulsów, ostrzeżeń czy zagrożeń dla państw, Poznanie dynamiki wizerunków nioże pomóc w poznawaniu wariantowego antycypowania przyszłych interakcji państw na impulsy środowiskowe.

Na tle właściwego postrzegania i kształtowania wizerunków międzynarodowych każdy uczestnik może i powinien uczyć się racjonalizować proces tworzenia pożądanego wizerunku własnego w święcie. Podstawową motywacją i istotą tego procesu jest zwiększanie akceptacji środowiska międzynarodowego dla własnych celów i sposobów ich osiągania. Drugą stroną tego procesu jest takie ponoszenie kosztów eliminowania czynników wpływających na kształtowanie wizerunku niepożądanego (jak wrażenie nieustępliwości, niezdecydowania, mekonsekweueji czy braku jasności celów). Do polepszenia iuh pogorszenia wizerunku może się przyczynić np. jakiś nowy akcent mb gest w polityce zagranicznej, zmiana programu politycznego czy doktryny strategicznej, jak leż przesunięcie sum budżetowych. w wydatkach związanych z polityką zagraniczną i obronnością (w plus lub in minus).

Wizerunki międzynarodowe różnicują się w miarę komplikowania się rzeczywistości międzynarodowej, Następuje odróżnianie wizerunku ogólnego środowiska między narodowego każdego państwa od wizerunków szczegółowych (cząstkowych)' poszczególnych jego elementów’ {sąsiedzkich, regionalnych, globalnych, ekonomicznych, wojskowych itp.). Zwraca się. coraz baczniejszą uwagę na siłę i dynamikę oddziaływania wizerunków’ cząstkowych na wizerunek ogólny, a. zatem i na zależność ewolucji tego ostatniego od określonej Merarelin oddziaływań owych części na całość. Zaznacza się to wyraziście zwłaszcza w okresach rewolucji, wojen, wstrząsów politycznych czy transformacji t przełomów ustrojowych państw, których następstwa są różnie postrzegane przez innych uczestników stosunków międzynarodowych. Jeśli natomiast życie wewnętrzne państw przebiega bez wstrząsów, zaś przemiany w środowisku międzynarodowym są powolne, to istniejące wizerunki tego środowiska ewoluują w sposób mato widoczny. Dynamika zmian wizerunków między-

J 59