niedokrwistosci (2)

Związki miedzi

Miedź jest niezbędnym czynnikiem warunkującym syntezę hemoglobiny. Niedobór miedzi w pokarmach oprócz innych zaburzeń wywołuje niedokrwistość. W niedokrwistości jest stosowany siarczan miedziowy doustnie w dawkach 0,003-0,03 g dziennie.

Związki magnezu i kobaltu

Niewielkie ilości magnezu i kobaltu są niezbędne do syntezy hemoglobiny. Niedobór tych metali powoduje m.in. niedokrwistość. Chlorek magnezowy, a zwłaszcza chlorek kobaltowy (0,1 g co 8 godz.), jest stosowany doustnie w niedokrwistościach trudno poddających się działaniu innych leków.

31.3. Leki stosowane w niedokrwistościach aplastycznych

Niedokrwistość aplastyczna jest wyrazem niewydolności szpiku i objawia się najczęściej niedostateczną „produkcją” elementów morfolycznych wytwarzanych przez szpik. Przyczyny niedokrwistości aplastycznych mogą być różne: promienie jonizujące, związki chemiczne (w tym także leki), czynniki biologiczne (zakażenia wirusowe i bakteryjne), zaburzenia endokrynologiczne, samozatrucia (nowotwory, choroby wątroby i nerek).

Leczenie niedokrwistości aplastycznej polega przede wszystkim na wyeliminowaniu czynników mielotoksycznych, przetaczaniu świeżej krwi, masy crytrocytarnej, podawaniu leków pobudzających czynność szpiku. Najbardziej radykalnym i najbardziej skutecznym leczeniem jest przeszczepianie szpiku.

Istotnym lekiem w leczeniu niedokrwistości aplastycznej jest testosteron i inne hormony androgenne. Najczęściej stosuje się oksymctolon doustnie przez wiele miesięcy. Można podawać również witaminę B_(t, B₂ i leki uszczelniające śródbłonki naczyń włosowatych (np. witaminę C i ru-tynoidy). Przy podejrzeniu tła immunologicznego należy zastosować gli-kokortykosteroidy (głównie prednizon).

W ciężkiej, nabytej niedokrwistości aplastycznej, gdy niemożliwe jest leczenie transplantacją szpiku (np. brak HLA zgodnego dawcy), stosuje się: globulinę antylimfocytarną lub cyklosporynę A.

Czynnikami stymulującymi szpik kostny do wytwarzania i różnicowania elementów morfotycznych są m. in.: erytropoetyna, trombopoetyna, interleukina 3, czynnik stymulujący wzrost kolonii granulocytowo-ma-krofagowych (GM-CSF). Rekombinowane ludzkie czynniki GM-CSF jak molgramostim i filgrastim stosuje się w stanach niewydolności szpiku, m. in. po przeszczepach szpiku, w leukopenii związanej z zakażeniem HIV, w chemioterapii nowotworów w celu zmniejszenia neutropenii oraz w białaczkach w celu zwiększenia wrażliwości mielocytów na leki przc-ciwbiałaczkowe. Omówiono je w rozdz. 6.

Jest to hormon wytwarzany przez aparat przykłębuszkowy nerek. Działa on na komórki macierzyste i prekursorowe dla erytrocytów. Jej podanie nasila erytropoezę. Preparaty erytropoetyny są obecnie uzyskiwane drogą rekombinacji genetycznej.

• W przypadku niedokrwistości aplastycznej towarzyszącej niewydolności nerek oraz w stanach niedoboru lub braku erytropoetyny (niedokrwistość wcześniaków oraz w przebiegu nowotworów).

▲ Najpoważniejszym objawem niepożądanym erytropoetyny jest nadciśnienie tętnicze, powikłania zakrzepowo-zatorowe oraz hipcrkalie-mia.

Erytropoetyna jest przeciwwskazana u chorych z nadciśnieniem tętniczym.

Eprex (NcoRecormon) - fiolki 1000 j.m./0,5 ml, 2000 j.m./l ml, 4000 j.m./l ml, 5000 j.m./ 1 ml i 10 000 j.m./l ml, stosuje się s.c. 50 j.m./kg m.c. 2-3 razy w tygodniu.

31.4. Preparaty krwi i płyny krwiozastępcze

Do tej pory istniało wiele wskazań do podawania krwi pełnej lub jej preparatów. Jednak ze względu na zagrożenia z tym związane (możliwość zakażenia wirusami m.in. HCV, HBV i HIV) oraz coraz częściej występujące trudności z pozyskaniem krwi i jej preparatów, a także niebagatelne koszty, wskazania do stosowania krwi i jej preparatów są na ogół ograniczane tylko do wyjątkowych przypadków.

W przypadkach krwawień z niewielką utratą krwi lub w stanach nagłych, m.in. wstrząsie, należy podawać płyny krwiozastępcze.

31.4.1. Krew i preparaty krwiopochodne

Krew pełna

Pełną krew powinno się obecnie stosować jedynie w masywnych krwawieniach i w transfuzjach wymiennych u noworodków (krew przechowywana nic dłużej niż 5 dni). Do przetaczania można używać krwi pełnej świeżej lub konserwowanej. Krew świeża jest najbardziej wartościowa, gdyż zawiera wszystkie części składowe łącznie z przeciwciałami i hormonami. We krwi konserwowanej ulegają stopniowemu niszczeniu krwinki białe oraz zmniejsza się stężenie protrombiny. Krew konserwowana z odpowiednim płynem konserwującym (płyn CPDA) może być używana w ciągu kilku tygodni (do 35 dni). Zawsze przetacza się krew grupy

Zastosowa

nie

Działanie

niepożądane

Przeciw

wskazania

Preparat i dawkowanie

583