P1010383

5. Oś elektryczna serca

Oś elektryczna serca

Ryc. 14. Wyznaczanie osi elektrycznej serca

Podstawy teoretyczne

W wyniku różnic potencjałów depolaryzowanych komórek mięśnia sercowego powstaje tzw. siła elektromotoryczna, która ma określoną wartość i kierunek. Suma sił elektromotorycznych wszystkich komórek mięśnia sercowego stanowi wypadkową siłę elektromotoryczną zwaną wektorem serca. Powstające w czasie pracy serca napięcie podlega ciągłym zmianom, stąd wypadkowa siła elektromotoryczna czyli chwilowy wektor serca nie jest wielkością stałą. Jej wartość i kierunek zmieniają się w czasie, co możn^ w przybliżeniu określić na podstawie standardowego EKG (najdokładniejszą metody obrazowania zmian wektora serca jest wektokardiografla przestrzenna).

Kierunek przebiegu wektora siły elektromotorycznej serca w danym momencie powstawania pola elektrycznego nazywamy osią elektryczną. Można określać oś poszczególnych załamków np. P lub T. W praktyce najczęściej oznacza się oś zespołu QR| czyli kierunek średniego wektora depolaryzacji komór, który jest nazywany os elektryczną serca.

Oznaczanie osi elektrycznej serca Wyznaczając oś elektryczną serca można posłużyć się schematem przedstawiający! trójkąt Einlhovena wpisany w okrąg. W tym celu należy wykonać kolejno następujące czynności:

j. Obliczyć sumę algebraiczną amplitudy załamków zespołu QRS w odprowadj niu | Jej wartość odłożyć na osi I odprowadzenia trójkąta. W wyznaczonfl punkcie przeprowadzić linię prostą (a), prostopadłą do osi tego odprowadzenia.

2.    Obliczyć sumę algebraiczną amplitudy załamków zespołu QRS w odprowadź niu III. Jej wartość odłożyć na osi III odprowadzenia trójkąta. W I znaczonym punkcie przeprowadzić linię prostą (b), prostopadłą do osi te odprowadzenia.

3.    Poprowadzić pólprostą (c) od środka okręgu przez punkt (z) przecie wyznaczonych prostopadłych (a,b).

4.    Odczytać wartość nachylenia osi elektrycznej serca w punkcie przecięcia się pólprostej (c) z okręgiem (rozumianą jako kąt (a) zawarty między pólprostą (4 a osią I odprowadzenia).

w odprowadzeniu I : Q = - 2 mm R = +10 mm S = — 4 mm

w odprowadzeniu III: Q = — I mm R = + 9 mm S = — 2 mm

Suma algebraiczna odprowadzenia I:

Q+ R+ S = (-2 mm) + (+10 mm) + (-4 mm) = + 4 mm Suma algebraiczna odprowadzenia III:

Q + R + S = (-1 mm) + (+9 mm) + (-2 mm) = + 6 mm

W praktyce do oznaczenia osi stosuje się nomogramy. Przedstawiony poniżej wykorzystuje przekształcenie trójkąta Einthovena w trójosiowy układ współrzędnych, w którym oś odprowadzenia I stanowi współrzędną poziomą, a oś odprowadzenia III nachylona jest do niej pod kątem 60 stopni. W celu oznaczenia osi elektrycznej serca należy wykonać kolejno opisane uprzednio czynności. Zaznaczone na nomogramie linie prostopadle do osi odprowadzeń I i III ułatwiają odczytanie wartości kąta nachylenia osi.