P1050327

Zupełnie wyraźnie dają się tu zauważyć dwie tendencje: a) im bardziej analityczny język, tym większa wartość y; b) im więcej jednostek łączących się w jedną przy klasyfikacji wyrazów, tj. im dłuższy paradygmat, tym większa wartość y.

Jest rzeczą możliwą, chociaż trudną do pokazania na naszym materiale, że w wydzielonym dla danego języka paśmie wartości y poezja znajduje się w jednym końcu pasma (mniejsze wartości y), proza zaś w drugim. Bardziej subtelnych różnic związanych ze stylem autora i różnicami gatunków literackich, mniej zauważalnych niż różnice między prozą a poezją, nie badaliśmy.

3°. Mając określone wiadomości o językach i tekstach, możemy postawić pytanie, czy istnieją teksty na pozór skończone, ale „nieprawidłowe” z punktu widzenia naszego kryterium.

Zwracaliśmy już uwagę na fakt, że struktura słownika frekwencyjnego zestawionego na korpusie tekstów zbliżona jest do modelu teoretycznego dla zespołu tekstów. Obecnie możemy przekonać się, że różni się ona wyraźnie od obrazu obserwowanego w tekstach zamkniętych (zob. tabela 3). Przy tym można opierać się na dynamice y (wartości parametru y rosną w dziedzinie wyrazów rzadko występujących) oraz na stosunku objętości zbadanego tekstu L do liczby różnych wyrazów, wykrytych przy analizie N.

Istnieją teksty, które z tych czy innych powodów uważa się za skończone, ale które z punktu widzenia swojej struktury leksykalnej bardziej przypominają zespoły tekstów. Rozpatrzmy kilka przykładów:

1)    Testamentum novum Graecum /17/. Ogromna fleksyjność języka greckiego wskazuje na niskie wartości y nawet w przypadku połączenia w jeden leksem bardzo dużej klasy formacji (jak to tradycyjnie przyjęto, np. czasowników i rzeczowników odczasownikowych). Małe wartości parametru y wykazują również Listy iw. Pawia — jeden z nich: List do Hebrajczyków, jest prawie tekstem (L = 4951, N = 1038, y 1,00). Ale jeżeli nawet przyjmiemy, że y = 1,00, to i w tym przypadku przy zapasie wyrazów N = 5436 tekst powinien by mieć objętość mniej więcej 30 000 użyć wyrazów. W rzeczywistości długość tekstu wynosi 137 000 wyrazów.

2)    Don Kichot Cervantesa /18/ przy objętości L = 378176 zawiera ogółem N = = 7868 różnych wyrazów. Z zestawienia z danymi z języka francuskiego i włoskiego można wysnuć przypuszczenie, że wartość y nie powinna przekraczać 1,10 (w łacinie y < 1,00). Ale nawet w przypadku y = 1,10 oczekiwana długość tekstu byłaby rzędu 77000, przy y = 1,20 wyniosłaby ona tylko 150000.

3)    Jednym z dobrze zbadanych tekstów jest Pan Tadeusz Mickiewicza /191 (N = 9250, L — 64 510). Tekst dzieli się na 12 ksiąg, z których każda jest tekstem prawie idealnym, z y == 0,74—0,85. Całość jednak zupełnie nie przypomina części. Realna objętość dzieła jest o wiele większa od oczekiwanej przy N wskazanej wielkości. Przy y = 0,85 należałoby oczekiwać, że długość tekstu wyniesie około 30000 Wyrazów.

Z rosyjskiego przeto tyła Zofia Kozłowska