P1050454

MARIA RENATA MAYENOWA (Warszawa)

POSŁOWIE: INWENTARZ PYTAŃ TEORII TEKSTU

Wszelkie dyscypliny zajmujące się komunikacją są zainteresowane strukturą tekstu jako pewnej skończonej całości informacyjnej oraz warunkami, w których taka struktura jest odbierana jako spójna, komunikująca to a to. Wśród tych dyscyplin na pierwszym miejscu wymienimy językoznawstwo i poetykę. Pierwsza z tych dyscyplin dostarcza takie sposobów opisu tekstu spójnego, druga ze swej istoty zajmuje się tekstami, ich strukturą i znaczeniem.

Bardzo duża i kontrowersyjna literatura przedmiotu, rosnąca w ciągu ostatnich lat lawinowo, czyni poży tecznym swoisty rachunek sumienia w tym zakresie. Chciałoby się sobie mianowicie zdać sprawę z inwentarza podstawowych pytań i stanowisk w tym zakresie, by móc z pełniejszą świadomością osiągniętych rezultatów, przyjętych łub też odrzuconych rozwiązań prowadzić dalszą pracę nad tym. dla niektórych dyscyplin podstawowym, zagadnieniem. Takie podsumowanie dotychczasowych wyników wydaje się też szczególnie potrzebne w naszej sytuacji organizacyjnej.

Instytut Badań Literackich od kilku lat umieszcza ten problem w swoich planach i organizuje coroczne zebrania dyskusyjne z udziałem (niestety nielicznym) badaczy czeskich i radzieckich. Dotychczasowe wyniki, jakkolwiek rozstrzelone, wskazują na to, że sytuacja dojrzała do ustalenia konkretniejszego, merytorycznego planu dalszych poczynań i ich hierarchii w zakresie interesującego nas zagadnienia. Warunkiem takiego merytorycznego planu jest krytyczne podsumowanie dotychczasowych wyników, które pozwoliłoby ujawnić różnice stanowisk kryjące się za podobną terminologią i zbieżności maskowane terminologicznymi różnicami.

Teoria tekstu jako najwyżej zorganizowanej, skończonej jednostki komunikacyjnej nie jest przedmiotem o wyrazistych granicach. Mogłaby „połknąć” całą problematykę składni i semantyki. Toteż by stworzyć pewien punkt wyjścia dla tak pomyślanej dyskusji, reasumującej dotychczasowy stan badań (przynajmniej jego główne punkty), proponuję pewien inwentarz pytań teorii tekstu, inwentarz, który sam w sobie jest dyskusyjny. Tekst nie jest jednostką, o określooej.Uługości. Z punktu widzenia charakterystyki składniowej może on być wypełniony jednym prostym lub złożonym zdaniem. fSwnoważnikiem zdania, kawałkiem zdania, inter-jckcją lub może stanowić ciąg wielozdantowy. Szereg zagadnień istotnych z punktu