P1090823

f:

« *

5,6. Focteumowanle

fi

? i'

f,}    Z omówionego materiału wynika, ze czytelnicy preferują literaturę

5’j    polską. a *r $2c2cgóinośd literaturę polską dawną. Pewne modyfikacje.

Jakie wystąpiły w tych preferencjach, są warunkowane głównie pozio-^    mea wykształcenia i płcią czytelników.

Urywając przyjętego języka analizy, preferencje czytelnicze zinter-(*    prętowa Ć nożna w następujący sposób:

*    Csoby z wykształceniem mniej niż średnim, wymieniając jako ulu

bi.-. --eh wyłącznie pisarzy polskich dawnych, kierować się mogły mo* tr. . cjami ekstrawerfywnymi w rodzaju: "to wypada wymienić" lub "tylko to czytam, bo to jest zalecane przez szkołę lub inną grupę odniesienia*', Wybór ulubionych pisarzy mógł być także skutkiem motywacji introwcrtywnych. Literatura klasyczna była zalecana przez szkołę i w rezultacie mogła stać się ulubioną lekturą. Innego typu książek nie próbowano czytać lub próbowano - lecz ze skutkiem negatywnym {nie podobały się). System wartościowania stosowany wobec literatury został ukształtowany przez literaturę klasyczną, a następnie usztywnił się. Za "dobrą" uważa się jedynie książkę pisaną w konwencji realistycznej końca XIX i początku XX wieku.

Na korzyść tej interpretacji przemawia fakt, że jedynie mężczyźni z wykształceniem wyższym i średnim oraz kobiety z wykształceniem wyzszym wychodzą w swoich preferencjach poza krąg klasyki polskiej. Osoby te bowiem wymieniają jako ulubionych takich pisarzy, jak E„ Hemingway, R. Bratny, M. Dąbrowska i M. Wańkowicz.

Wśród tej części czytelników, jak wiemy z wcześniejszych analiz, występuje największa względna liczba osób o silnych motywacjach czytelniczych. Po części mamy tu do czynienia z motywacjami ekstra-wertywnyrm, podobnie jak wśród czytelników charakteryzujących' się niższym poziomem wykształcenia. Ale inni są już autorzy, których należy lub wypada czytać. Po części chodzi tu także o motywacje intro-wertywne. Osoby o wyższym poziomie wykształcenia stykały się, chociażby przez fakt przedłużonego okresu kształcenia, z książkami pl-

•onymi w różnych konwencjach literackich. Ich smak literacki k»zteł-towal się na literaturze mniej jednorodnej. Książka dobra nie jest dla nich jednoznaczna z klasyką.

Interpretacja ta jednak nie wynika bezpośrednio z materiału i może służyć jedynie Jako punkt wyjścia do dalszych badań.

6, ZAKOŃCZENIE

Przedstawiona w niniejszej publikacji próba interpretacji czytelnictwa książek w kategoriach potrzeb i motywacji ■ czytelniczych pozostawiła z pewnością wiele nie wyjaśnionych do końca problemów. Zresztą duża ich część, zarysowana w pierwszych rozdziałach książki w celu pełniejszego przedstawienia tło teoretycznego analizy materiałów empirycznych, nie mogła być weryfikowana poprzez masowe badanie statystyczne. Uwaga ta odnosi się zwłaszcza do problematyki psychologicznych aspektów uczestnictwa w kulturze. Nie rozwinięta zatem, w części poświęconej interpretacji materiałów statystycznych, tych wątków teoretycznych, które wiązały się z procesem recepcji treści przekazywanych przez środki upowszechniania kultury. Pogłębiona analiza wzajemnych relacji między postrzeganiem, ocenianiem, przyswajaniem i wykorzystywaniem owych treści wymagałaby odrębnego studium badawczego.

Główna uwaga została skoncentrowana na społecznych aspektach kształtowania się potrzeb i motywacji czytelniczych. Materiały empiryczne, pochodzące z masowego badania statystycznego, umożliwiły zilustrowanie koncepcji kształtowania się ekstrawertywnych i intrower-tywnych motywacji czytelniczych oraz pozwoliła na prześledzenie procesów przechodzenia motywacji ekstrawertywnych w Lntrowertywne. Zjawisko to, jak się wydaje, wymaga jednak dalszych pogłębionych badań, a zwłaszcza studiów monograficznych. Problem ten jest szczególnie ważny, jeśli pragnie się w jakiś racjonalny sposób wpływać na dalsze upowszechnienie czytelnictwa w naszym kraju.

Zgodnie z wyłożonymi wcześniej koncepcjami teoretycznymi, dość szczegółowej analizie poddano mechanizmy społeczne warunkujące