PICT6453

3. Techniki wywiadu

3.7. Rola wywiadu w badaniach pedagogicznych

cji. dążymy do wyjaśnienia faktów zaobserwowanych w zachowaniu się obserwowanych osób. Interpretacja może także zmierzać do wskazania na występujące związki i zależności pomiędzy różnymi zachowaniami uczniów a określonymi cechami osobowymi obserwowanych jednostek. Niekiedy dla wyjaśnienia zjawisk i określenia związku pomiędzy obserwowanymi zjawiskami. koniecznym jest uwzględnienie uwarunkowań zewnętrznych wpływających na takie bądź inne postępowanie czy zachowanie uczniów. Można powiedzieć. iż dla zinterpretowania materiału obserwacyjnego, należy wykorzystać nie tylko informacje dotyczące np. zachowania się jednostek, lecz także jego zależność od czynników wpływającycłi na to zachowanie, np. oddziaływanie nauczycieli, kolegów czy innych osób. Należy także wczuwać się w psychikę obserwowanych jednostek, aby je lepiej zrozumieć i właściwie zinterpretować ich postępowanie. Jeżeli taką zależność uda sic stwierdzić, to uzyskuje się podstawę do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom i wpływania na ich przebieg w przyszłości. Wszechstronniejsza interpretacja zachowań uczniów, wymaga uwzględnienia różnych kierujących nimi prawidłowości.

Nic wszystkie zjawiska można bezpośrednio zaobserwować. Niekiedy, dla pozyskania danych, badacze muszą prowadzić rozmowy łub wywiady z ludźmi, pytając ich o określone zdarzenia, o opinie, poglądy, itp.

Wywiad, jest pewnego rodzaju rozmową, w której osoba prowadząca wywiad zadaje respondentowi pytania, w celu zdobycia informacji niezbędnych do poznania jakiegoś fragmentu interesującej go rzeczywistości, w taki sposób, aby uzyskane odpowiedzi, miały związek z postawionymi pytaniami badawczymi. Od innych technik badawczych wywiad odróżnia się tym, że:

a) w jego przeprowadzeniu uczestniczą co najmniej dwie osoby;

l>) komunikowanie się podczas wywiadu jest ustne a nie za pomocą pisma i dlatego wywiad traktowany bywa jako rozmowa;

c)    zapis wypowiedzi respondenta dokonuje osoba prowadząca wywiad;

d)    w wywiadzie następuje proces wzajemnego oddziaływania osoby prowadzącej wywiad i respondenta.

Zbierane za pomocą wywiadu informacje dotyczyć mogą zarówno zjawisk, czy sytuacji społecznych, jak i opinii, czy poglądów badanych w różnych sprawach. Jako technika badawcza jest doskonałym sposobem na dopełnienie informacji zebranych innymi sposobami, w tym także i obserwacją czy ankietą, gdyż osoba prowadząca wywiad ma dużą swobodę w wybieraniu tematów rozmowy i zadawania pytań w trakcie wywiadu.

Nic wszystkie jednak rozmowy można nazwać wywiadem. Rozmowy, które prowadzimy w różnych sytuacjach życiowych, np. w pracy, rodzime, podczas spotkań towarzyskich, uroczystości, imprez, itp.. a które nic są prowadzone w określonym celu. nie są wywiadem. Treść takich rozmów nic jest zazwyczaj planowana. często jest przypadkowa, uzależniona od osób prow adzących rozmowę, od ich zainteresowań, czasu jakim dysponują, pici. wieku, itp. Jeżeli jednak podczas takich spotkań, badacz będzie celowo prowadził rozmowę, starając się ją odpowiednio ukierunkować, wówczas będziemy mówić nic o rozmowie lecz o wywiadzie. Cel wywiadu wpływa zarówno na kierunek prowadzonej rozmowy, jej treść, dobór osób do rozmowy, jak i na miejsce i czas prowadzonej rozmowy.

Wywiad ma istotne znaczenie w badaniach pedagogicznych. Nauczyciel z istoty swojej pracy, nieomal codziennie, podczas lekcji, na przerwie, boisku, niekiedy w świetlicy czy na wycieczce, rozmawia z większą bądź mniejszą grapą uczniów. Treść takich rozmów dotyczy głównie różnych aspektów życia szkolnego i pozaszkolnego. Nierzadko koncentruje się na zagadnieniach dydaktycznych, czy wychowawczych dzieci i młodzieży, na atmosferze szkolnej, napotykanych przez uczniów trudności w nauce, poziomie prowadzonych zajęć, funkcjonowaniu organizacji szkolnych czy zespołów artystycznych, organizowania wycieczek, uroczystości szkolnych itp. Rozmowy takie pomagają nauczycielowi w poznaniu cech osobowych swoich uczniów, warunków ich życia, opinii na jakiś temat, ich dążeń, aspiracji, celów życiowych, itp. Niekiedy sprzyjają dotarciu do mało znanych sytuacji życiowych dzieci, do ich problemów życiowych. często skrywanych i niewidocznych, a niekiedy i wstydliwych. Umożliwiają także poznanie opinii uczniów o uczniach, o nauczycielach, pracownikach szkoły, rodzicach, opiekunach czy innych osobach. Najczęściej nic są to rozmowy przypadkowe, lecz celowo podejmowane i prowadzone przez nauczyciela wg opracowanego wcześniej scenariusza.

3.2. Rodzaje wywiadóiD

Wywiad, będący specyficzną formą rozmowy można przeprowadzać na wiele sposobów. Ze względu na rolę jaką pełni osoba prowadząca w ywiad, można go podzielić na: jawny i ukryty.

Wywiad jawny to taki. w którym badacz nie ukrywa swojej faktycznej roli i informuje rozmówcę zarówno o celu w ywiadu, jego treści a niekiedy także

0    sposobie wykorzy stania uzyskanych informacji. Prowadzący wywiad, może swobodnie posługiwać się kwestionariuszem wywiadu czy planem rozmowy

1    bez skrępowania notować treści odpowiedzi. Wywiad jawny opiera się najczęściej na wystandaryzowanych narzędziach badawczych.

Wywiad ukryty odróżnia się od jawnego tym, że badacz ukrywa swoją faktyczną rolę i nic zdradza celów, dla którego wywiad jest przeprowadzany.