przedsiebiorczosc4

I

I

nazywamy elastycz-czas, gdy niewielkie . Nie zawsze jednak ianę popytu. Dzieje ależnie od ich ceny >opyt zmieni się tył-neelastyany.

tym wypadku

•mM

to

30

«    90

00    70

tal

* gratony obm rany równowagi rynkowej

I!

Ijmtoitag)

Wam

n«MM

n«kn. lak j.ik finm popytu. nic zależy wyłącznie od ceny towaru. 1’rodu-ccnci Norą pud iMipr zmiany ivn czynników produkcji. czyli surowców, pracy, energii. maszyn. Stosują różne technologie. dążąc do zmniejszenia kosztów produkcji. Niższe koszty produkcji pouxxlują wyższą podaż danego produktu i txhvrotnie. Na wielkość podaży na rynku artykułów rolnych wp|y. u~a urodzaj w danym roku Susza spowoduje, że plony będą mniejsze i * konsekwencji mniejszy się podaż na przykład zboża czy buraków cukrowych. Zmiana wielkości podaży zależy również od lego, ilu jest producentów na tynku. \\Vzsza liczba praedsiębionslw oznacza większą podaż.

U« MK Tf ,

zmiany ceny powoduje

(m, zyvvnoSc lekarstwa ko w rwewietkim stopnic

Równowaga między podażą a popytem

Wysokość ceny na ry nku zostaje ustalona samoczynnie w momencie wymiany informacji między producentami i konsumentami. Porównanie popytu i podaży na jednym wykresie daje obraz tynku, na którym spotkali się sprzedający i nabywcy.

Miejscem przecięcia się krzywych jest cena 4 zl wyznaczona przez rynek. Oznacza to, że w tej cenie zawarto najwięcej transakcji - sprzedano 40 paczek chipsów. Jest to cena równowagi tynkowej, przy której wielkość popytu i podaży są równe. Dla każdej innej ceny chipsów różnica między ofcitą kupowanych i sprzedawanych paczek jest większa. Na przykład za 3 zl znajdzie nabywców 60 paczek, ale producenci oferują po tej cenie tylko 30 paczek, zatem zawarto by jedynie 30 transakcji W takiej sytuacji występuje przewaga popytu nad podażą, czyli niedobór nMoru na rynku. Jeśli chipsy będą luts/tować 7,50 zl. to producenci przygotują ofertę aż 60 paczek, ale kupujący będą chcieli w tej cenie zakupić tylko 10 paczek Do skutku dojdzie zatem jedynie 10 transakcji. W tym wypadku na rynku występuje nadwyżka podaży nad popytem, czyli nadprodukcja to-waru Samoistne ustalenie się ceny na rynku przez wyrównanie wielkości popytu i podaży to właśnie mechanizm rynkowy, nazyw any równowagą tynkową. (iiakrnym obrazem stanu równowagi rynkowej jest punkt równo-wagi rynkowg), czyli punkt przecięciu się krzywej popytu z krzywą podaży.

Stan równowagi rynkowej występuje w gospodarce bardzo rzadko.

Poy cenach rynkowych wy ższych od ceny równowag pojawia się nadwyżka podaży nad popytem, czyli nadwyżka rynkowa. Ceny rynkowe niższe od ceny równowagi powodują powstanie nadwyżki popytu nad podażą, czyli niedoboru rynkowego. Wystąpienie nadwyżki rynkowej, będące rezultatem zwiększenia się podaży lub zmniejszenia popytu pod wpływem innych niż cena czynników, uruchamia procesy dostosowawcze. Polegają one na obniżaniu ceny przez sprzedawców, w rezultacie czego rozmiary popytu rosną, a zmniejsza się wielkość podaży. Proces ten trwa, dopóki nic nastąpi ich zrównanie. W wypadku niedoboru rynkowego sprzedawcy podwyższają cenę tak długo, aż zmniejszająca się wielkość popytu I rosnąca wielkość podaży doprowadzą do ustalenia ceny równowagi. Analogiczne zasady kształtowania równowagi rynkowej występują także na innych rynkach. Na rynku pracy rolę ceny pełni płaca, na rynku finansowym stopa procentowa. Po osiągnięciu równowagi następują na rynku zmiany innych niż cena czynników, które prowadzą do kolejnych wahań w ielkości popytu i podaży. Rynek ustala cenę równowagi na nowym poziomie.

Podsumowanie

•    Rynek to instytucja lub mechanizm umożliwiające kontakt osobom posiadającym dobra i usługi z chętnymi do ich zakupu.

•    Popyt to ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie za ustaloną cenę.

•    Podaż to ilość towaru, którą dostawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie i po określonej cenie.

•    Równowaga rynkowa to sytuacja na rynku, w której przy określonej cenie wielkość popytu na określony produkt zrównuje się z wielkością jego podaży.

Pytania i polecenia

1.    Jakie rodzaje rynków możesz wskazać w swoim otoczeniu?

2.    Podaj przykłady konkurujących przedsiębiorstw .

3.    Jakie czynniki kształtują popyt, a jakie podaż?

4.    Podaj przykłady towarów, na które popyt jest nieelastyczny.

5.    Na podstawie wykresu ze strony 52 odpowiedz, jaka będzie wielkość popytu i podaży przy cenie chipsów wynoszącej 5 zl oraz czy wystąpi niedobór czy nadwyżka towarów na rynku.

6.    W poniższej tabeli podane są wielkości popytu i podaży dotyczące gumy do żucia w zależności od jej ceny. Przedstaw nu wykresie krzywe popytu i podaży oraz wskaż cenę równowagi.

Cena (w zł)    1.20    j    1.60    1.90    2.50    J    2,80    ^3,40    j    3,90

i Liczba [ popyt    1Ó0    ¹    85    70    '    60    50    35    20

paczek " podaż' 20    '    30    45    60    70    80    100