Scan014

14 J. Stein

mu kory V5/MT . Stwierdzono, że czułym badaniem całego systemu wielokomórkowego u małp jest wykrywanie zgodności ruchu przypadkowo rozłożonych punktów {Random Dot Kinematograms, RDK ) (Newsome i Parę, 1988; Newsome i wsp., 1989).

W związku z tym, stworzyliśmy test kinematogramów badający wrażliwość na ruch, który można wykorzystywać w badaniach osób dorosłych i dzieci. Osobom badanym przedstawiamy dwa, przylegające do siebie panele, zawierające losowo rozłożone, poruszające się punkty. Na jednym panelu, pewna liczba punktów porusza się spójnie, tak, że wyglądają one jak chmurka płatków śniegu poruszanych przez wiatr. Osoba badana ma za zadanie powiedzieć, na którym panelu chmurka się przesuwa. Następnie liczba punktów, które się przesuwają wspólnie, jest zmniejszana, aż osoba badana nie jest w stanie powiedzieć, na którym panelu punkty przemieszczają się wspólnie. Wtedy definiuje się próg dla danej osoby, czyli liczbę punktów, które musząsię poruszać w tym samym kierunku, w stosunku do ogólnej liczby punktów, aby osoba badana osiągnęła kryterium prawidłowego spostrzegania spójnego ruchu w 75% przypadków. Wykorzystując ten test odkryliśmy, że wysoki procent dzieci i osób dorosłych, których umiejętność czytania pozostaje znacznie w tyle w stosunku do oczekiwań, wynikających z wieku i poziomu IQ, ma gorszą wrażliwość na ruch, niż osoby z grupy kontrolnej w tym samym wieku i na tym samym poziomie IQ (Comelissen i wsp., 1994a; Talcott i wsp., 1998, 2000b). Badania psychofizyczne, które wykazały, że wiele osób z dysleksją ma słabą wrażl i wość na ruch, zostały potwierdzone przez inne laboratoria (np. Demb i wsp., 1998; Eden i wsp., 1996), w badanich elektrofizjologicznych (Lehmkuhle i Williams, 1993; Livingstone i wsp., 1991; Maddock i wsp., 1992) i szeregu badań obrazowania funkcjonalnego (Demb i wsp., 1997; Eden i wsp., 1996).

Pojawiły się argumenty, że osoby słabo czytające mogą po prostu wypadać słabo we wszystkich testach psychofizycznych, i że ich wzro-

*'V5/MT to okolica skroniowa mózgu zwana „mcdial temporal” szczególnie wyspecja-lizowana w analizie ruchu przedmiotów przyp. red.

'Random dot kinematogram jest to standardowy bodziec psychofizyczny wykorzystywany do badania właściwości neuronalnych detektorów. Pewna część gęsto ułożonych przypadkowych, czarno-białych punktów porusza się spójnie w ustalonym kierunku lub w odwrotnym kierunku (np. w lewo i w prawo), a osoba badana ma określić kierunek ruchu. Wykorzystywanie gęstego układu punktów uniemożliwia osobie badanej zidentyfikowanie pojedynczego elementu i śledzenie jego ruchu przyp. red.

llimy ny.ti-m wiclkokomórkowy nie wykazuje żadnych cech szczególny li h-diiym / argumentów przeciw takiemu ujęciu jest to, że osoby z dv*l»k *|il osiągają wysokie wyniki w przypadku użycia bodźców o *Y'inkh'h częstotliwościach przestrzennych (np. gęstych prążków -

Et vi* ml ). któro nie są przetwarzane przez system wiclkokomórkowy. Iimiciv, |iik niż pisaliśmy, nie wszystkie badania to potwierdzają. W ku / tym stworzyliśmy test kontrolny „spójności formy”, który jest Jtfttwii luk i ..im, jak test ruchowy, tyle, żeelementy losowe są stacjonarne | nu mu homo Tworzą one serię okręgów współśrodkowych, w których

......... pi elementów składających się na okrąg zmniejsza się, aż okręgi

•hi| i m, \s końcu niezauważalne . Osoby z dysleksją wykonywały to mu i.ik dobrze, jak osoby czytające płynnie, co potwierdza tezę, że w mmi im spójny ruch problem leży w ruchu, a mówiąc inaczej, dotyczy i> lk.. *»\ stornu wielokomórkowego.

M\l O KOLANKOWATE BOCZNE II OSÓB Z DYSLEKSJĄ

i i ii ihiirdii i współpracownicy, w wyniku badania mózgów osób z tekstu /tost mottem, dostarczyli najbardziej bezpośredniego dowodu \ /« wiele osób /.dysleksją wykazuje nieprawidłowości rozwojowe w hu- \s/lokowego systemu wielkokomórkowego. Odkryli oni, że l\\> wielkokomórkowc w obrębie ciała kolankowatego bocznego i/.i były zaburzone, a neurony były o blisko 30% mniejsze niż w .u li k ontrolnych (Galaburda i Livingstone, 1993; Livingstone i wsp., 11 Podobnie, jak w przypadku ektopii, uznaje się, że zmiany te Mani pt ule/as wczesnego etapu rozwoju mózgu, w fazie gwałtownego In i migracji neuronów w czwartym lub piątym miesiącu rozwoju . m stanowi poważny dowód na to, że u osób z dysleksją wzrokowy iii wiclkokomórkowy nie rozwija się w sposób prawidłowy, duliśmy również, czy ogólnie pola recepcyjne wzrokowych ko-k kanału wielkokomórkowego są mniejsze u osób z dysleksją. Bali r/eprowadzono zmieniając w kincmatogramach liczbę punktów

L>V. ..(•■.I elementy (np. krótkie linie) składające się na okrąg mają inne nachylenie niż j".i.tl., i wor/ące tło. Im więcej elementów tworzy okrąg, tym jest on lepiej widoczny ryp M d

^,rl'nli n copcyjnc to obszar siatkówki, z którego da się pobudzić daną komórkę |u<*v|i ml