Scan066

66 AJ. Fawcett i R.I. Nicolson

empiryczny dowieść, która z hipotez jest słuszna konieczne są dalsze badania. Nie mamy jednak wątpliwości, że pojawią się dowody na poparcie obu tez.

Móżdżek jest zbyt „szeroki”

Kolejna uwaga krytyczna brzmi następująco: „Móżdżek ma bardzo duże rozmiary i zawiera połowę wszystkich neuronów obecnych w mózgu. Twierdzenie, że przyczyna leży w móżdżku jest zbyt mało precyzyjne i nie przedstawia żadnej wartości. To trochę tak, jakby stwierdzić, że problem leży gdzieś w mózgu”. Ten zarzut byłby do pewnego stopnia zrozumiały, gdyby nie to, że jego zwolennicy wykazuj ą tendencję do stosowania go wymiennie z krytyką typu „za wąski”, przytoczoną powyżej. Chcielibyśmy podkreślić dwie rzeczy. Nigdy nie mieliśmy zamiaru w naszych rozważaniach zatrzymać się na poziomie móżdżku. Uważaliśmy tylko, że móżdżekjestpierwszym etapem analizy. Kolejne badania powinny być skierowane na wyjaśnienie następujących kwestii: które części móżdżku są szczególnie podatne; czy można wyróżnić odmienne podtypy dysleksji odzwierciedlające uszkodzenia poszczególnych części móżdżku; czy zaangażowane są jeszcze inne systemy (np. czy występuje podtyp związany z móżdżkiem i zmysłami albo móżdżkiem, ale bez udziału zmysłów); jak można najlepiej wspierać dzieci wykazujące zaburzenia charakterystyczne dla różnych podtypów, itd. Widać z tego, że móżdżek stanowi tylko jeden punkt na naszej liście badawczej. Po drugie, jeżeli ta teoria jest rzeczywiście taka bezsensowna, dlaczego badacze reprezentujący główny nurt traktują ją z taką podejrzliwością?

Współwystępowanie z zaburzeniami uwagi

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest współwystępowanie dysleksji z zaburzeniami uwagi (najprawdopodobniej bez nadpobudliwości ruchowej). Stopień współwystępowania zaburzeń uwagi i dysleksji stwierdzony w szkołach i potwierdzony klinicznie waha się od 11% do 40% (Hinshaw, 1992; Semrud-Clikeman i wsp., 1992; Shaywitz i wsp., 1994), różniąc się znacznie w zależności od kryteriów diagnostycznych. Definicja DSM-IY⁸ (American Psychiatrie Association, 1994) zaburzeń

■flUl jest znacząco bardziej pojemna niż definicja DSM-I1I (American hitilric Association, 1987). Denckla (1985) twierdzi, że zaburzenia piłowe U dzieci z dysleksją były charakterystyczne również dla tych Bjft i. klóre wykazywały zaburzenia uwagi. Poza tym, Wimmer i Hkiłpmcownicy (1999) oraz Raberger i Wimmer (2003) postulują, że lUkloceniu równowagi są charakterystyczne dla dzieci z dysleksją i Hkni/amami uwagi. Niestety, trudno jest ustosunkować się do tego stwierdzenia w związku z trudnościami w zdefiniowaniu s 1111 dzieci niemieckoj ęzycznych, ponieważ j ęzyk niemiecki j est na Jk|t* przejrzysty i że poprawność czytania jest wyjątkowo wysoka dla Hp^ysikicli dzieci. Najważniejszym kryterium była powolność czytadłu

I W tym miejscu należałoby opisać, jak dokonywaliśmy selekcji 111 i k ów do naszych badań. Nie wybieraliśmy ich na podstawie badań ^pif/nych. W naszej grupie znalazły się dzieci z rejonu Sheffield, które Hdliluly następujące kryteria: należały do przedziału wiekowego ^■dWiedniego dla badania, miały zdiagnozowanądysleksję (lub zostały ■|al u m* do naszej placówki w celu diagnozy) i wyrażały chęć B^himclwa w serii badań. Badanym określono tzw. wiek czytania ^■tNlnln używając skali czytania Wechsler Objective Reading Dimen-■M i i U.) (test Wechsler Intelligence Scalę for Children). Jako kryterium ^B|ciii dziecka do grupy dyslektycznej było uzyskanie przez nie ponad ^Miitklów w pełnej skali IQ i wiek czytania przynajmniej 18 miesięcy Hnit my w stosunku do wieku kalendarzowego. Wszystkie dzieci z H|t«>k-,|.| przebadane po 1992 roku zostały zdiagnozowane również pod zaburzeń uwagi/nadpobudliwości psychoruchowej (wykorzystu-JpJlNM III), ale żadne z nich nie spełniło wymaganych kryteriów, jak nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupą dyslektyczną i ■Mą kontrolną, analizując nawet surowe wyniki uzyskane w testach do ^■trnna zaburzeń.

Nn|ważniejsze jest to, że istnieją dzieci z dysleksją, wykazujące ^■ItMiiy „móżdżkowe”, których jednak nie można zaklasyfikować jako f, zaburzeniami uwagi. Jest całkiem prawdopodobne, że wśród

IV jest opracowaniem późniejszym w stosunku do DSM-II1 i stanowi punkt ^BNIciuii dla współczesnej diagnozy - przyp. red.

^■fejrzyste (transparentne) języki to języki charakteryzujące się odpowicdniością PPHItąl/y pisownią a wymową-przyp. red.