Scan198

198 M. Habib wynikać z presemantyczno-fonologicznych deficytów odzwierciedlonych w nietypowo dużej fali NI00.

Ten sam zespół (Helenius i wsp., 2002b) użył magnetoencefalografii do badania aktywności mózgowej wywołanej przez niewłaściwie użyte słowo kończące zdanie. Niewłaściwość słowa, paradygmat od dawna szeroko stosowany w badaniach z wykorzystaniem potencjałów wywołanych, została użyta tutaj jako wskaźnik semantycznego przetwarzania (N400), dzięki użyciu semantycznie zabawnych określeń (La femmeporte son enfant dans les narines - Kobieta nosi swoje dziecko w dziurkach od nosa), i przetwarzania fonologicznego (NI00), dzięki użyciu określeń fonologicznych (La femme porte son enfant dans les bas - Kobieta nosi swoje dziecko w spodzie). Dzięki temu autorzy stwierdzili wydłużenie czasu przetwarzania semantycznego, objawiające się opóźnieniem wystąpienia N400 , ale j ednocześnie niewielką anomalię N100 idącą, tak jak w poprzedniej pracy, w kierunku większej amplitudy aktywności pojawiającej się w początkowej fazie przetwarzania słowa u osób z dysleksją. Na bazie tych wyników autorzy konkludują, że zaburzenie semantycznego przetwarzania, w przypadku, jeśli pojawia się systematycznie po zmienionej NI00, jest konsekwencją zaburzonego przetwarzania fonologicznego.

Podsumowując, istnieją aktualnie silne argumenty przemawiające za istnieniem zaburzenia przetwarzania słuchowego u osób z dysleksją, zaburzenia, które może wyjaśnić genezę zaburzeń fonologicznych, które, jak się sądzi, z kolei są przynajmniej częściowo odpowiedzialne za zaburzenia czytania. Jednym z minusów tej teorii jest to, że niesprawność słuchowa występuje generalnie tylko w podgrupie osób z dysleksją, sugerując, że przynajmniej u części dzieci, które nie są w stanie nauczyć się czytać, mechanizmu zaburzeń w zakresie uczenia się należy szukać gdzie indziej.

Ponadto wiadomo, że dzieci z dysleksją mogą w znacznym stopniu poprawić swoje czytanie dzięki reedukacji, podczas gdy ich trudności rozróżniania zjawisk czasowych pozostają niezmienione. W związku z tym zaproponowano, że deficyt czasowy może być przejawem zjawisk o szerszej skali, mianowicie modulacji amplitudy, odpowiadając fluktuacjom czasowych komponentów mowy (Rocheron i wsp., 2002). Kon-

³N400 - stosunkowo późny komponent potencjałów wywołanych - przyp. red.

cepcja deficytu czasowego może zostać rozszerzona również na wiele modalności (Van Ingelghem i wsp., 2001), jak również na pojęcie przetwarzanie międzymodalnego (Laasonen i wsp., 2001,2002). Rzeczywiście, jeszcze szersze ujęcie zagadnienia (Habib, 2000) pozwoliłoby na poszerzenie hipotezy deficytu przetwarzania czasowego na inne aspekty, niż tylko przetwarzanie dźwięków przez korę słuchową, w szczególności na ogólne zaburzenie przetwarzania czasu lub dyschronii (chrono-agnosia). Dzieci z dysleksją w rzeczywistości bardzo często mają ogromne trudności zarówno w przyswajaniu i używaniu pojęć odnoszących się do czasu (kolejność zdarzeń: przed, po; dni tygodnia, miesiące roku, itp.), jak również w samym poczuciu czasu. Istnieje jednak bardzo mało eksperymentalnych metod na zbadanie tego zagadnienia; dostarczono jednak dowody na to, że osoby z dysleksją mają problem z przetwarzaniem długości czasu (Nicolson i wsp., 1995; Walker i wsp., 2002). Bardzo prawdopodobne jest również, że percepcja czasu, bez wątpienia tak samo jak inne procesy/zachowania odwołujące się do wymiarów czasowych, zależą od aktywności określonych struktur mózgowych, a dokładnie móżdżku (np. Belin i wsp., 2002).

Teoria uszkodzenia móżdżkowego

Aktualnie, w następstwie prac sprzed wielu już lat, powstało nowe podejście, zgodnie z którym w dysleksji istotne są nie tylko zaburzenia czytania, ale również zaburzenia innych firnkcj i poznawczych („syndrom dysleksji”). Dziecko z dysleksją nie tylko nie jest w stanie nauczyć się czytać, ale także źle pisze, źle zapamiętuj e to, czego się nauczyło, niej est w stanie przyswoić procesów, które u innych automatyzują się bardzo szybko, niemal w naturalny sposób. W końcu, to również u dziecka z dysleksją płynący czas nie ma takiego samego znaczenia jak dla większości innych dzieci w jego wieku. Wszystkie te objawy wskazująna udział często pomijanej struktury, a mianowicie móżdżku.

4; Przez długi czas móżdżek wiązano wyłącznie z funkcjami moto-rycznymi i zaburzeniami koordynacji często opisywanymi u osób z dysleksją (konsekwencje dotyczące ogólnej motoryki (dyspraksja) i dotyczące pisania (dysgrafia)). Ostatnio, coraz częściej wskazuje się na rolę móżdżku w bardziej ogólnych procesach poznawczych, szczególnie tych, które mają związek z organizacją czasową nie tylko mchu, ale