SDC13450

224

na⁰⁹. Dwa zwłaszcza dzieła wywarły znaczny wpływ w Polsce na uksztat. towanie się tego drugiego stereotypu archaizacyjnego: Słowo o pułki ¹ Igora i Królodworski rękopis, tłumaczone i parafrazowane przez wielu poetów. Recepcję Słowa o pułku Igora opracowała w znanym stadium A. Obrębska-Jabłońska^{41 2}, w tym miejscu dodamy jeszcze kilka uwag o języku tłumaczeń obu dzieł. Warto zauważyć, te przekład Słowa o pm. ku Igora dokonany przez A. Bielowskiego spotkał się z entuzjastyczną ocenę, co zapewne niemało przyczyniło się do upowszechnienia wzorców stylizacyjnych tego typu², tj. do ugruntowania sądu, że ruszczyzna zm. komicie nadaje się do wyrażania archaiczności. Nic więc dziwnego, fe Słowacki wykorzystał elementy ruskie przy archaizacji Króla-Ducha, np. takie wyrazy z fonetyką niepolską, jak horodyszeze, dienhi, bohunka, czy nawet Słowa Bohu. Z języka staroruskiego przejęto też charakterystyczne złożenia aposycyjne, czego dowodem np. albrzym-soieża z Wieży siedmiu wodzów R. Z morskiego".

Tłumaczenia Królodworskiego rękopisu dostarczyły archaizatorom takich wyrazów, jak wiież, obiata U obiela „ofiara”, władyka, junotsa, brona „brama”, tęsknica, ziemica, ojcowie „przodkowie”, kruty „okrutny ”, krutność, złoba, luty „srogi”. jelce, juny, zbór, stolec, szczyt „tarcia” itd. Ponadto w zasobie tego słownictwa znalazły się także charakterystyczne archaiczne formacje, jak rzeczowniki z formantem -4ca (stud-nica, ziemico, tęsknico) i-ec (grodzice) oraz przymiotniki z prze- (pnt-silny, przesławny, przeluty) Nab Hal, Siem KR.

Znana powszechnie gontyna czy Dziedzilla wywodzą się natomiast z opracowań ówczesnych „starożytników²”¹.

Trzeba jednak zaznaczyć, że niezależnie od wykorzystywania słownictwa wymienionych wyżej źródeł słowiańskich (do których należy włą-• czy6 także pieśni staroserbskie) do archaizowanych utworów polscy poeci wprowadzali na własną rękę różne staropolskie formy i wyrazy, jak np przeć się „walczyć”, jąć się, drużyna, biesiada Zm WS i inni.

Jednakże główny efekt archaiZatorski takich tekstów jak Irydiot. niektórych wierszy epickich i epicteo-lirycznych Norwida oraz poematów

1

o W prozie próbę takiej archaizacji dał Mickiewicz w 2|rwMi

2

   Por. A. Obrąbska-Ja błońska. Słowo o wyprawie Igora, Warom 1954. s. 54 Ł nast. W ówczesnych tytułach umieszczano słowo pułk.

•    S. Goszczyński chwalił Bielowskiego za to, że .potrafił wynaleźć ducM swojego oryginału, te go tak w polskie ciało przelać umiał, te nowy whśd«T swojemu przedmiotowi język ułożył". Przekład Królod Morskiego rękopisu, dokonany przez I² Siemieńskiego. nazwał ^pięknym i wiernym". {Nowa epoka po³ polskiej, a. Stą.

3

Na temat archaizacji tego typu pisała K. Handke w rozprawie Artkrnagj cja językowa to JStarej baśni" J. I. Kraszę tasWepo, .Rozprawy Komisji Języka wej ŁTN² Ł6di 1959. tt,5 145—151.

“ Neologizmy.^, Ic, chodzi tu o pisma Rakowieckiego² Chodakowskiego j Medyńskiego.