14506

Gdańsk 2012

Romantyzm na gruncie polskim otwierają dwa wielkie dzieła: Ballady i romanse Adama Mickiewicza oraz Maria Antoniego Malczewskiego. Są to dzieła bardzo odmienne, zapowiadające rozmaitość literatury tego okresu. Inauguracja angielskiego romantyzmu przebiegała podobnie. Powstają dwie niezależne pozycje: Ballady liryczne Williama Wordswortha i Samuela Coleridge'a oraz Pieśni niewinności i doświadczenia Williama Blake'a. I tak jak Mickiewicz oraz Wordsworth (główny autor zbioru) mieli od razu wyryć się na trwałe w świadomości czytelników, tak Malczewski i Blake przez długi okres mieli być niemal nieznani.

William Blake, jak wielu innych poetów - geniuszów, został odkryty bardzo późno. Za życia nie doczekał się należnego mu uznania. Nie byłoby przesadą stwierdzenie, iż Blake wciąż jeszcze czeka na odkrycie. Sama literatura polska poznaje tą twórczość stosunkowo późno, zasięg oddziaływania literatury angielskiej w Polsce ograniczał się bowiem do trzech nazwisk: Byron, Scott, MacPherson. Blake różnił się od tych poetów, i to znacznie. Jak piszę Ewa Kozubska, daleki był mu romantyczny indywidualizm, obca - romantyczna poza. Trudno zauważyć w jego dziele czy biografii ślady romantycznych niepokojów ducha, które kończą się zwykle spleenem albo melancholią. Blake nie zadaje rozpaczliwych pytań, nie błąka się po świecie, wypatrując znaków Boga. Należy do tych szczęśliwych istot, które wiedzą wszystko od samego początku.¹ Taki obraz poety nasuwa nam odpowiedź na pytanie o powód braku szerszego zainteresowania jego twórczością. Ciężko jest bowiem jednoznacznie określić tego poetę. Tworzy on na przełomie wieków, w twórczości odnosi się raczej do filozofii oświeceniowej, niż do angielskich Poetów Jezior. To wszystko sprawia, iż w wieku XIX mógł być jedynie prekursorem „czegoś", w XVIII jest za to prawdziwie sobą. Aczkolwiek i z linii oświeceniowej, i z linii romantycznej Blake się wyłamuje. Świadczy o tym chociażby jego wrogi stosunek do Natury, jako wyniku katastrofy poprzedzającej akt

2

1

Kozubska Ewa. Wstęp do Blake a [w:] tegoż. Mi słynny świat Williama Blake'a Milanówek 1993.