Obraz 6

2)    Zmiany na gruncie polskim

W języku staropolskim do XVI w. występują dwie końcówki:

A)    Końcówka -em, która w rzeczownikach

a)    miękkotemalowych kontynuuje *-bmb z tematów spółgłoskowych (podobnie jak w rzeczownikach męskich, por. § 100) np.: *pol-emb ^ *pol-bmb ^ pol-em, *imen-bmb ^ imieni-em,

b)    twardotematowych jest przeniesiona z rzeczowników męskich dawnych tematów na -u-, które miały końcówkę *-bmb (por. § 100). Przed tą końcówką występuje wygłosowa spółgłoska tematu twarda, ponieważe pochodzi w niej zb, który nie miękczył poprzedzających spółgłosek (por. § 28), np.: *iet-omb ^ Het-bmb ^ lat-em, *sloves--bmb ^ *slov-bmb ^ słow-em

B)    Końcówka -im właściwa rzeczownikom z przyrostkiem *-bj~. Końcówka ta powstała ze ściągnięcia wygłosowej grupy -bjemb, np.: *pitbj-emb ^ pió-im, *pristbj-emb ^ przyść-im, *veselbj~emb ^ wiesiel-im, *znamenbj-im ^ znamien-im.

3)    Stan współczesny

W N l.p. panuje dziś jedna końcówka -em, która w rzeczownikach twardotematowych pochodzi z deklinacji męskiej dawnych tematów na -u-, a w miękkotematowych kontynuuje -bmb dawnych tematów spółgłoskowych.

§ 113. Miejscownik liczby pojedynczej.

1) Stan wyjściowy

Deklinacja	Końcówka	Przykłady
-0-	-e	let-e, vec-e
-jo-	-i	pol-i,vese]tj-i
-en-	-e	imen-e
-ent-	-e	telęt-e
-es-	-e	sloves-e

2) Zmiany na gruncie polskim

Rzeczowniki dawnych tematów na -o- do XVI w. mają końcówkę odziedziczoną-e. Z pochodzenia było to*-A,, które w rzeczownikach o tematach zakończonych na -k, -g, -ch wywoływało drugą palatalizację (por. § 72), np.: o mlece, w oce. Końcówka ta zachowała się do dnia dzisiejszego w rzeczownikach o temacie zakończonym na spółgłoskę inną niż wełama, np.: w lecie, na sianie. Rzeczowniki twardotematowe

98