skanowanie0002

Bałtowie wschodni 21

bałtyjskie, co powodowało liczne zatargi. Doprowadziły one w końcu do podboju górnego dorzecza Niemna i Dźwiny oraz umocnienia się państwa ruskiego w strefie pogranicza bałtyjsko-ugrofińskiego. Drugie zagrożenie płynęło dla Bałtów ze strony Polski, która ze zmiennym szczęściem ścierała się z Prusami i Jaćwieżą, a w ten nurt niepokojów pogranicznych szybko włączyli się również Skandynawowie, głównie Wikingowie szwedzcy, penetrujący od VIII wieku całe wschodnie i północne pobrzeża Bałtyku.

Próby odwetu, szczególnie Litwinów, bywały niekiedy udane, a przy osłabieniu sąsiadów, stawały się dokuczliwe. Dlatego zapewne wzmożono nacisk na akcje misyjne, które miały nawrócić krnąbrnych pogan. I tak nazwa Litwa po raz pierwszy pojawia się w relacji o męczeńskiej śmierci Brunona z Querfurtu w 1009 r. Prowadził on akcję misyjną wśród Bałtów, zapewne wśród Jaćwingów, zachowała się nawet tradycja o jego wędrówce przez tereny Warmii i Mazur, niestety misja nie została uwieńczona powodzeniem, a samego Brunona zamordowano.

W Xn wieku zwiększył się napór chrześcijaństwa, organizowany przez misjonarzy niemieckich. Oni też w 1201 r. założyli miasto Rygę, które stało się siedzibą miejscowego biskupstwa. W 1201 r. powstał tam Zakon Kawalerów Mieczowych. Oni to w ciągu kilkudziesięciu lat podbili kilka plemion bałtyjskich: Letgalów, Selów, Zemgalów i Kurów. Od zachodu ogromne niebezpieczeństwo dla Litwy stanowił Zakon Krzyżacki, osiedlony w 1203 roku ostatecznie nad Wisłą. Do 1283 roku Krzyżacy podbili Prusów i Jaćwingów, rozpoczęli też najazdy na Litwę, które trwały do bitwy pod Grunwaldem. W końcu XIII wieku wśród ludów bałtyjskich jedynie plemiona litewskie zdołały zachować niepodległość, a pierwszy władca Wielkiego Księstwa Litewskiego Mendog w końcu 1250 r. lub na początku 1251 r. przyjął chrzest, by następnie w 1253 r. koronować się na króla Litwy. Chrzest całej Litwy nastąpił dopiero w 1387 roku, a przedtem procesy państwowotwórcze zahamowały walki z Krzyżakami i Zakonem Kawalerów Mieczowych. Ostateczne rozwiązanie nastąpiło w końcu wraz z wstąpieniem na tron polski Władysława Jagiełły, wsparte postanowieniami o unii Litwy z Polską i dalszym wspólnym rozwoju obydwu państw.

Obszar wschodnich Bałtów zajmowany był przez kilka grup etniczno--kulturowych. Są to:

1.    Lammata obejmująca południowo-zachodnią część Litwy, w rejonie Zalewu Kurońskiego

2.    Skalowia w dorzeczu dolnego Niemna

3.    Kuronia, w której znani ze źródeł pisanych Kurowie zasiedlali pobrzeża Bałtyku

4.    Żmudź obejmująca tereny zachodniej Litwy w dorzeczu dolnego Niemna

5.    Zemgalia zajmująca północną część Litwy i południową Łotwę

6.    Auksztota leżąca pomiędzy Żmudzinami i Zemgalami

7.    Litwa wschodnia.