skan1

Medylocjt o pitftciztj JiłozoJii

czyż nie poznaję siebie samego nie lylko o wiele bardziej prawdziwie, o wiele bardziej pewnie, lecz także bardziej wyraźnie i oczywiście? Albowiem jeśli na tej podstawie, że widzę wosk, sądzę, żc on istnieje ⁸⁴, to z togo samego, że wosk ten widzę, znacznie oczywiściej wynika, że ja sam też istnieję ^{1 2 3}. Bo może tak być, że to, co widzę, nie jest naprawdę woskiem, może też być, że nawet oczu nie mam, którymi bym cokolwiek widział; ale jest rzeczą zupełnie niemożliwą, iżbym, skoro widzę lub (czego na razie nie odróżniam) myślę ^M, że widzę, ja sam myślący *⁴ nie był czymś. Podobnie, jeśli na lej podstawie, żc go dotykam, sądzę, że wosk jest³³, to wynika znowu z tego lo samo, mianowicie, że ja jestem; jeśli sądzę tak na tej podstawie, żc go sobie wyobrażam, lub na jakiejkolwiek innej podstawie, to rzecz ma się oczywiście tak samo ³⁹. Te same jednak uwagi, które odniosłem do wosku, dają się zastosować do wszystkiego, co znajduje się poza mną. A dalej, jeśli się wydaje, że ujęcie wosku jest wyraźniejsze, gdy stało mi się znanym nie tylko dzięki samemu wzrokowi lub dotykowi, lecz dzięki większej liczbie przyczyn, to ileż bardziej wyraźnie — trzeba to przyznać — poznaję sam siebie samego, skoro nie ma żadnych racji, które mogłyby się przyczynić do ujęcia wosku lub jakiegokolwiek innego ciała, a zarazem wszystkie nie

wykazywałyby lepiej natury mojego umysłu. Lecz prócz tego jest też i wicie innych rzeczy w samym umyśle, na podstawie których można dojść do bardziej wyraźnego jego poznania ⁵ (no lilia), tak ii to, co ciało do tego poznania dodaje, prawie nie wchodzi —jak się zdaje — w rachubę ⁶,

Tak oto wreszcie sam zaszedłem ⁷ tam. dokąd chciałem. Skoro bowiem już wiem, że samych ciał nie 34 ujmuję właściwie za pomocą zmysłów albo za pomocą zdolności wyobrażania, lecz za pomocą samego intelektu, i że nic dzięki temu się je ujmuje, że się ich dotyka albo że się je widzi, lecz tylko dzięki temu, że się je rozumowo poznaje (intdliganlur), to poznaję w sposób niewątpliwy, że niczego łatwiej lub oczywiśeiej ująć ^4Z nie mogę niż własny mój umysł. Ponieważ jednak nie można tak szybko pozbyć się przyzwyczajenia do dawnego poglądu, będzie dobrze, jeśli się pr2y tym zatrzymam, aby się to nowe poznanie, przez dłuższe rozpamiętywanie, głębiej wryło w mą pamięć.

1

^3J tistniejc* — w tekście francuskim: cjest czy istnieje*

³⁵ «śmieję* — u- tekście francuskim: cjestem czy istnieję*

^3t tzn. świadom jestem tego (przyp. red.)

^1T t2n. świadomy (przyp. red.)

2

"jeso — w tekście francuskim: ejest czy istnieje*

3

"* Przecz ...samo# — w* tekście francuskim: tzawsze wnosić będę

4

to s?.vno*

5

   *na podstawie ... poznania? — w tekście francuskim: «kióre mogą się przyczynić do wyjaśnienia jego natury*

6

   Uo ... w rachubę*—w tekście francuskim: 'He, które zależą od ciała, jak te oto właśnie, nie zasługują prawie na wyliczenie*.

7

^ła ^zaszedłem? — w tekście francuskim: opowróciłem niepostrzeżenie* ” ołatwiej łub oczywiśeiej ująć? — w tekście francuskim; cłatwiej ująć*