STR194

mości osobowej, za cel ustanawia odkrywanie i realizowanie własnej podmiotowi (Blusz, 1991).

W tym kontekście rola nauczyciela jako kreatora zmiany jest przedmiotem nie ty] projektowania dydaktycznego, ale punktem wyjścia dla sformułowania pewnej pers tywy spojrzenia na proces edukacyjny i decydującej w specyficzny sposób o jej dynamice roli nauczyciela.

Nauczyciel jako promotor zmian stoi w sprzeczności z potocznym postrzegani czynności zawodowych nauczyciela jako wysoce skonwencjonalizowanych i rutyn wych. Tymczasem — także na poziomie potocznym — jednocześnie składa się nauczycielu odpowiedzialność za — z jednej strony — krzewienie nowych, jeszcze zinstrumentalizowanych w pełni publicznie wartości politycznych i ekonomicznyc! z drugiej zaś za powodzenie szkolne i życiowe wychowanków. Jest to paradoks obeci nie tylko na poziomie potocznego oglądu, ale także w dyskusji pedagogów i innyi badaczy problematyki edukacyjnej.

Niezależnie od miejsca i środowiska, w jakim powstają dziś oceny i zadania edukacji, nauczyciel postrzegany jest jako podmiot zajmujący we wszystkich końce] cjach rozwoju społecznego i rozwoju państwa pozycję strategicznie istotną, tak w wymi rze technologicznym, jak i duchowym. Pedagogika społeczna (jako projekt realizacyji zmiany zachowań i mentalności tak w sferze ekonomicznej, jak politycznej i kulturalni jest formułowana bez wystarczająco wiarygodnego rozpoznania kontekstu rzeczywisto: procesu edukacyjnego w sytuacji zmiany.

Trudno znaleźć w doświadczeniach polskiej pedagogiki spójny model pojęć, a bardziej propozycję teoretyczną zdolną wykorzystać interpretacyjny potencjał danyci jakie mogłyby stanowić zebrane w ostatnich latach w dziedzinie edukacji i naukow>< o niej refleksji obserwacje, postrzeżenia, eksperymenty i fakty. Jak łatwo zauw jeszcze trudniej w tej mierze o materiał pochodzący z badań.

Mimo oczywistych barier (nie tylko ekonomicznych), jakie stają przed tradycyjnym badaczem-pedagogiem, nic nie stoi na przeszkodzie, by — bazując na wnikliwi obserwacji procesu edukacyjnego — projektować różne perspektywy i przedsięwzięcia badawcze. Nie inny status ma przedstawiony poniżej projekt.

Badania pn. Nauczyciel jako promotor zmian w procesie edukacyjnym miałyby na celu uzyskanie materiału analitycznego pozwalającego na istotne zracjonalizowani* wiedzy o nauczycielu, postrzeganym jako podmiot w procesie edukacyjnym.

Pojęcie procesu edukacyjnego jako szerokiego planu opisu czynników kształtujących relacje między wszystkimi uczestnikami sytuacji dydaktycznych, powinno być także rozumiane jako element poszerzania tzw. sfery publicznej. Wiedza o nauczycielu w ten sposób uprawomocniona miałaby stać się elementem prac nad „antropologią edukacyjną" — kompletnym, rozumiejącym opisem zachowań uczestników procesu edukacyjnego.

Kolejnymi problematykami noszącymi w sobie zalążek kategorii opisu, w ramach j którego sformułować można interesujące zadania badawcze, są: kariera nauczyciela.

cjał (od stadium is _erystyczne dla posa ojektowany wysiłek ch zdolności realizai oraz w szerokim śr Jcowana, kompleks esie edukacyjnym) ych warunkach.

Najczęściej wskazywan da jest „kompetencja*

^nując tu choćby z eksl in .kompetencja" jest z zym języku instrumenl i projektowanych badai jako elementu proc

_r yj^nej"

Zmiana jest rozumiana j l optymalnych rozwiązań ny nie jest celem ideol tie szkoły kompleksu nej w kierunku jej p

__czną — minimum kons

Na przykładzie grupy wi erwszej kolejności obrazę kiadczeniem (grupa refen niczające i ułatwiające eli w sytuacji zmiany sp<

_ań nauczyciela. Zakłada

nowej sytuacji, znanych i sodowego.

Projekt badawczy zmierza] i efektywnego kształtoi

tie pogłębione zostaną ana :i nowej pedagogii, czy tej

_ny sytuacji edukacyjnych.

Zespół przystępujący do i yć powinna idea zebrania ania nauczyciela w zrma acyjny i szukać wraz z nil : go na bieżąco wspierać? ko i daleko idące zmiany.

194