viewer17

88

88

narodowej jako aktualnie lub potencjalnie nielojalnej albo zagra-nic/nct ojczyzny jako aktualnie lub potencjalnie irrcdcntystyc/ncj. Rozpad Jugosławii ilustruje obydwa związki: wysiłek, mobilizowania serbakicj mniejszości w (Chorwacji zależał o«J sukcesu ukajania Chorwacji tako niebezpiecznie zorientowanego na własny naród państwa, podczu* gdy narodowo zorientowano elity w Chorwacji dążyły do przedstawienia mobili/ująccj się mniejszości serbskiej jako nielojalnej, a Serbii jaku irrcdcniystycznlc nastawionej zagranicznej ojczyzny.

Percepcje i reprezentacje zewnętrznych pól mog* byc powiązane ze stanówis-kami w obrębie pola na dwa sposoby. /, jednej strony, i stanowiska wewnątrz -pola mogą być wcześniejsze i ukierunkowujące.

I W ścisłym znaczeniu następuje 10 wtedy* gdy sunowutot które ktoś już przyjął, „wymaga" określonej reprezentacji zewnętrznego pola l i w ten sposób generuje wysiłki narzucenia lub podtrzymania jej I przez celowo selektywną lub otwarcie błędna interpretacje i spaczenie , biegu wydarzeń w tym zewnętrznym polu. W szerszym, lecz również istotnym <i wielce rozpowszechnionym) znaczeniu występuje to wtedy, gdy jakieś stanowisko, które ktoś już przynajmniej prowizorycznie przyjął, skłania go w całkowicie „wezery" i niccynicmy sposób poprzez dobrze znane mcchaniony selektywnej (błędnej) interpretacji i (błędnej) reprezentacji, do zaakceptowania jakiejś reprezentacji zewnętrznego pola, reprezentacji zgodnej r. tego prowizorycznie już przyjętym stanowiskiem.

Z drugiej strony, percepcje i reprezentacje biegu wydarzeń w zewnętrznym polu ox»gą wzmacniać lub osłabiać istniejące stanowiska lub wywoływać albo prowokować nowe. W takim przy pjdku, zamiast uprzedniego przyjęcia stanowisk, które następnie kicrujti percepcjami i reprezentacjami zewnętrznego polu, przyjęcie stanowiska następuje interakcyjnie, w odpowiedzi na postrzegane i reprezentowane przebiegi wydarzeń w zewnętrznym polu.

Stanowiła zatem mogą kształtować (i apacuć) percepcje i reprezentacje zewnętrznego pola lub mogą być kształtowane w odpowiedzi na percepcje i reprezentacje biegu wydarzeń w zewnętrznym polu. Tc dwa procesy, choć analitycznie odrębne, są w praktyce często splecione. Przypadek Jugosławii dostarcza licznych przykładów, jak silne początkowe skłonności lub stanowiska nacjonalistyczne

w-s ród części Serbów i Chorwatów ukształtowały »***/■ spaczyły percepcje i ■wyobrażenia przeciwnej strony poprzez zarówno szczere, selektywne percepcje, jaki i cyniczne, fałszywe wyobrażenia; ilustruje on również, jak inni, początkowo obojętni wobec nacjonalizmu, dochodzi) do przyjmowania stanowisk nacjonalistycznych w reakcji na percepcje i wyobrażenia roz-woju wypadków na innych polach, które zdefiniowane zostają jako n^{1 2}>«tcc zagrożenie.

Tq podwójne połączenie ilustruje trzy ogólne właściwości związku relacyjnego, którym cię zajmujemy: (1) ścisła współzależność relacji atmiĄir² poi i międry polami; (2) reakiytcny i interakcyjny charakter potrójnego relacyjnego oddziaływania wzajemnego pomiędzy polami; Olaediacyjity charakter tego relacyjnego wzajemnego oddziaływania, izr). fakt, że reaktywne, interaktywne przyjmowanie stanowisk jCHt uśrednione przez reprezentacje stanowisk występujących w zewnętrznym polu, reprezentacje, które mogą być kształtowane przez stanowiska już prowizorycznie przyjęte.

POTRÓJNY ZWIĄZliK A ROZPAD JUGOSŁAWII

Pierwsza faza rozpadu Jugosławii była przedstawiana w #mcrykańskiej prasie jako konflikt dwubiegunowy. Po jednej stronic stała Serbia zdecydowana odzyskać scentralizowali) kontrolę (a w ten sposób serbską hegemonię) nad całą Jugosławią lub, w razie nirosiąg² męcia tego celu, stworzyć „wielką Serbię" z min państwa jugosłowiańskiego. Po drugiej stronic stały Słowenia i Chorwacja, dążące do autonomii i ostatecznej niepodległości wobec serbskiego parcia ku hegemonii^u, Jednakże konflikt słoweński był w istocie biegunowy, podczas gdy chorwacki konflikt był od początku fundamentalnie potrójny, obejmujący obfitujące w napięcia dynamiczne oddziaływania wzajemne między nowo powstałą mniejszością narodową (Serbowie w Chorwacji), nowo powstałym, aoricniowanym narodowo państwem (Chorwacja) a nowo powstałą zagraniczną ojczyzną (Serbia).

1

•²■ Ofrurmc pnedłtnzKnie !**•> P°gk²łu rrwtm: Brani² Mapłł. 7V DfMn²t,_m

2

f Vw²«tLm². I-mhJoo: Vcrw>. 1991