wokół psychomanipulacji0012

O WSZCZEPIANIU DZIECIOM PSEUDOPAMIĘCI, CZYLI...

została postawiona „diagnoza". Terapeuta - osoba dorosła, autorytet dla dziecka - podsuwał następnie odpowiedź na pytanie, dlaczego pojawiły się takie problemy. Wykorzystywane były do tego specjalne pomoce w postaci taśm wideo, na których mowa jest o tym, co to jest nadużycie seksualne, do jakich konsekwencji prowadzi oraz jak poradzić sobie z traumą takiego doświadczenia. Dziecko otrzymywało do wykonania „zadania domowe" - np. „Przemyśl jeszcze raz to wszystko w domu i zastanów się czy rzeczywiście nic się nie zdarzyło". Stymulowano wyobraźnię zadając pytania typu „Co byłoby gdyby....?" oraz podsuwając lalki z narządami płciowymi. Bezkrytycznie akceptowane i wzmacniane były wypowiedzi dziecka zgodne z przekonaniem, że zostało wykorzystane. Zadawano pytania sugerujące lub wielokrotnie powtarzano te same pytania, co - zwłaszcza dla małych dzieci - może być sygnałem, że udzielona przez nie odpowiedź nie jest dobra, dlatego należy ją zmienić. Milczenie i zaprzeczanie traktowano tylko jako „brak gotowości" do zwerbalizowania doświadczenia nadużycia. Jeśli dziecko odwoływało swoje wcześniejsze zeznanie, interpretowano to jako „wtórne zaprzeczanie". Stopniowo, przynajmniej u niektórych dzieci, pojawiało się subiektywne przekonanie, że zostały wykorzystane seksualnie. Szczególnie bezbronne wobec takich manipulacji były dzieci młodsze, które nie znają pojęcia nadużycia seksualnego. Dodatkowym źródłem wzmocnienia pseudopamięci mogło być wspólne przebywanie - podczas psychoterapii - z dziećmi faktycznie wykorzystanymi seksualnie. Osoby, które prowadziły taką „pracę nad ujawnieniem", były przekonane, że jest to metoda całkowicie bezpieczna, ponieważ nie jest możliwe zasugerowanie dziecku zdarzenia, jakim jest nadużycie seksualne. Ta kwestia jest przedmiotem sporu (Read, Lindzey, 1997). W badaniach eksperymentalnych pokazano, że możliwe jest wszczepienie pseudopamięci zdarzeń, ale najczęściej były to zdarzenia mało znaczące i emocjonalnie neutralne. Jednakże ostatnio w laboratoriach psychologicznych przedmiotem sugestii były zdarzenia dla dzieci ważne i nasycone emocjami.

Bruck, Hembrooke i Ceci (1997) przeprowadzili eksperyment, w którym udział wzięły dzieci przedszkolne. Podczas pierwszej rozmowy zadawano im tylko jedno pytanie, co wiedzą na temat czterech zdarzeń: prawdziwym o wydźwięku pozytywnym (każde dziecko uczestniczyło w zaaranżowanej scenie, w której pomagało nieznajomej osobie zanieść do biura książki i torbę z zabawkami), prawdziwym o wydźwięku negatywnym (była to kara wymierzona dziecku w ciągu ostatnich kilku miesięcy - badacze dowiadywali się od nauczycieli lub rodziców, jaką karę zastosowano), fałszywym o wydźwięku pozytywnym (pomoc udzielona pewnej pani w odnalezieniu małpy, która zgubiła się w parku), fałszywym o wydźwięku negatywnym (obserwowanie złodzieja, który kradnie jedzenie ze stołówki przedszkola). W przypadku tego ostatniego zdarzenia potwierdzenie i opisanie przez dziecko fikcyjnej kradzieży pociągało za sobą negatywne konsekwencje dla rzekomego sprawcy, który z powodu fałszywego zeznania mógł trafić do więzienia. Podczas pierwszej rozmowy sprawdzano czy dziecko potwierdzi, że dane zdarzenie miało miejsce, jeśli tak, to proszono je, aby opowiedziało co się zdarzyło. W kolejnych dwóch rozmowach, przeprowadzonych w odstępie jednego tygodnia, stosowano techniki manipulacyjne podobne