0006001

110

przybrani bogato powiększali jego orszak. Gdy Jan Zawadzki Starosta Świecki Podkomorzy i Poseł Władysława IV, szedł na posłuchanie do Króla Angielskiego, w orszaku postępowało ośmiu Hajduków. Mieli jarmułki czerwone, atłasem żółtym lamowane, strojne we trzy pióra strusie, czerwone, białe i błękitne, delije lazurowe ze srebrnemi puklami miasto haftek, żółte boty, i pałasze bogato oprawne. »

Kiedy Jan IHci królem obrany wjazd odprawiał, trzystu Hajduków tak króla jako i przedniejszych panów, pysznie ubranych z wielkiemi chorągwiami, szli naprzód przy hucznym muzyki odgłosie (1).

Że dobierano olbrzymiego wzrostu na hajduków do służby, ztąd i teraz na rosłego człowieka używamy

i    *

przysłowia: „wysoki jak Hajduk.”

W czasie podróży szczególniej Pani z fraucymerem niewiast, przy złych drogach jak zwykle w Polsce bywały, a jeszcze gorszych mostach szli hajducy obok pojazdu , dla ochronienia od wywrotu, i przytrzymania w niebezpiecznych miejscach. Już oddawna taką służbę odbywali bo jeszcze w roku 1678 opisując Tanner dwór posła polskiego jadącego do Moskwy mówi:

„Do każdego pojazdu przeznaczeni byli hajducy silne chłopy, po złych drogach w dzień iw nocy szerokiemi

(1) Sobiesciade Italiana.

plecami podpierający karety. Cii przy wjeździe do Moskwy tak byli ubrani: *

„Hajducy z węgierska ubrani w purpurowy ze srebrem ubiór, z haftkami, pętlicami i srebrnemi guzami, z obuchami postępowali."

Dunczewski (1) pisze ze nie osobliwością było znaleźć hajduków tak ogromnego wzrostu, ze wysokie karety głowami przenosili.

Hajduk w XVI wieku był stróżem domu, ztąd mówi przysłowie tegoż, wieku:

„Pies dobry stoi za Hajduka" (2).

Zastępowali oni miejsce Iokai, których dawniej nie-znano, a sama nazwa lokai dopiero od Opalińskiego w Satyrach wspomniana.

Na Hajduków dworskich, dobierano rzeźwą i wyrosłą młodzież, a zwyczaj utrzymywania ich po domach przeżył nawet panowanie Stanisława Augusta, w obronie którego zginął Hajduk uczczony pomnikiem do dziś dnia w Warszawie istniejącym.

Panowie w Karpatach 'przeciw opryszkom trzymają zwykle po dworach Hajduków, jako straż i obronę. Są to silne i młode wyrostki z Górali Hucułów, uzbrojeni zawsze pistoletami za pasem. Nie odznaczali się wszakże osobliwą wiernością, bo nie raz w zmowie z rozbój-

(lj Kalendarz 1749 r. (2) Rysiński 1619 r.