02001

,20j

to przynajmniej równoważnych i pod pewne-mi względami wyższych. Przytoczywszy pracę pszczół, ptaków i pająka, Montaigne dodaje: „Poznaliśmy dostatecznie z większej części ich dzieł, o ile zwierzęta mają wyższości nad nami, i o ile nasza sztuka jest słabą aby ich naśladować; widzimy .przecież w pracach naszych mniej wykwintnych, zdolności w nich zużytkowane' i że nasza dusza posługuje się w nich wszystkiemi siły, dla czegóż tychże sił w zwierzętach nie oceniamy? Dla częgóż mamy przypisywać nie wiem jakiej skłonności naturalnej isłużebniczej ich dzieła przechodzące to wszystko, do czego zdolni jesteśmy z natury i z pomocą sztuki? Czemu bezmyślnie przyznajemy im niepospolitą nad nami wyższość, utrzymując że przyroda powodowana dobrocią macierzyńską, towarzyszy im i prowadzi jakby • za rękę, we wszystkich ich czynnościach, uwygo-dniając tym jestestwom życie; — i że nas porzuca na traf i los, zniewala do poszukiwania sztuką rzeczy potrzebnych do utrzymania, i odmawia nam kiedy niekiedy środków w możności dorównania przez napięcie naszego umysłu, zdolnościom naturalnym zwierząt. W ten sposób ich głupota zwierzęca, przewyższa we wszystkich uwygodnie-niach życia to wszystko, co może wytworzyć nasza bożka inteligencya.^{u 2})

Zaznaczamy te ostatnie uwagi, Montaigne dotyka w nich istotnie wcale drażliwego punktu

*) Essait liore 11 Chap. XII.

%

/