0303

28t>

BOLESŁAW I.

VI. 8.

Wnioski te stwierdza w zupełności dokument niedawno ogłoszony, wystawiony przez Bolesława, ks. mazowieckiego w Płocku 25 lutego 1248 r., lub jak dokładniej data opiewa: anno gracie millesimo ducentesimo ąuadragesimo octauo indiccione prima in die beati Mathie bisexto et inchoante *). Dokument ten znamy tylko z kopii, a gdy przytoczone poprzednio zapiski roczników polskich zdawałyby się wskazywać na to , że Bolesław zmarł wprawdzie po 31 sierpnia, ale w każdym razie jeszcze r. 1247, przeto nasunąćby się mogło podejrzenie. czy przypadkiem data roczna dokumentu nie została przez kopistę zmylona, i czy nie należy tu raczej domyślać się jakiegoś wcześniejszego roku. W tern mniemaniu mogłaby popierać także okoliczność, że oznaczenie indykcyi jest niewątpliwie błędne, albowiem r. 1248 liczono nie pierwszą, ale szóstą indykcyą. Próba zrestytuowania -właściwej daty za pomocą indykcyi nie doprowadzi jednakowoż do pożądanego rezultatu. Z datacyi dokumentu wynika, że wystawiony został w roku przestępnym (bisexfo et inchoante). a szczegółu tego nie można już oczywiście żadną miarą uważać za omyłkę kopisty. Otóż dwa najbliższe przed r. 1248 lata, odpowiadające indykcyi pierwszej, są to lata 1243 i 1228, lecz żaden z nich nie jest, rokiem przestępnym; nadto w r. 1228 Bolesław nie mógł nosić tytułu księcia mazowieckiego. Natomiast rok 1248 jest w istocie rokiem przestępnym, i z tego też powodu nie sądzę, iżby można wzruszać przekazaną w dokumencie datę: raczej przypuścić należy, że albo oznaczenie indykcyi zostało błędnie przez kopistę wypisane, albo. co prawdopodobniejsza, że błąd ten znajdował się już w oryginale; myłki w indykcyach należą bowiem do najpospolitszych w owych czasach, a nie były wyjątkiem także w kancelaryi Bolesława; tak n. p. dokument jego z r. 1247 ^{1 2 3}) ma indykcyą drugą zamiast piątej, i wskazuje, że w istocie w kancelaryi tej była jakaś błędna zasada w obliczaniu indykcyi; jeżeli bowiem w r. 1247 liczono tamże indykcyą drugą, to na rok 1248 przypadała według tejże rachuby indykcyą pierwsza.

Wobec tego niewątpliwą jest rzeczą, że Bolesław żył jeszcze 25 lutego 1248 r.; obecnie rozchodzi się o bliższe oznaczenie daty jego śmierci. Pierwszą wyraźną wzmiankę o nim, jako o zmarłym, spotykamy w dokumentach dopiero w lipcu 1250 r. ^s), gdzie go Ziemowit I nazywa już pie recordacionis frater noster Bo-lezlaus guondam du.r Mazouie. Jest jednak podstawa do ściślejszego jeszcze oznaczenia czasu jego śmierci, a to w dokumencie z 31 grudnia 1248 r. ⁴). Dokument ten wystawia następca Bolesława w księstwie mazowieckiem, Ziemowit I, z tytułem du.r Mazouie et dominus cle Chirnisca (Czersk), t. j. z takim iytułem, jakiego używa stale później jako samoistny wladc-a Mazowsza: nie można tedy wątpić, że był nim już 31 grudnia 1248 r., a stać się nim mógł tylko przez uprzednią śmierć Bolesława. Dala jego śmierci przypada zatem w każdym razie na rok 1248 , po 25 lutego. W wyciągu Nekr. Klar. wrocł. ⁵i wymieniono jako zmarłego w kwietniu: ducem Boleslaum ex Burgundia (sic\ którato zapiska zdaniem Crotefenda 'j ma się odnosić do niniejszego Bolesława. Mniemanie to nie jest dostatecznie uzasadnione; jakkolwiek bowiem ów Bolesław następuje tu bezpośrednio po Gertrudzie, Bolesława pierwszej żonie, to jednak sama ta okoliczność nie wystarcza do stwierdzenia identyczności obu Bolesławów, tern bardziej, że niewiadomo , czy w nekrologu oryginalnym obie zapiski o Gertrudzie i Bolesławie były połączone. Dodatek ex Burgundia, wskazujący na widoczną omyłkę późnego (z w. XVIII) epitomatora, pozwala się tu domyślać jakiegokolwiek księcia tego imienia., ale najmniej księcia mazowieckiego; epitomator bowiem w bezpośrednio poprzedniem zdaniu określi! trafnie Gertrudę jako duciesum ex Marrowia, i trudnoby sobie było wytłomaczyć, dlaczegoby przy Bolesławie I. który w nekrologu oryginalnym musiałby nosić to samo określenie, miał sio dopuścić tak rażącej omyłki. Nekr. Klar. wrocł. nie daje zatem żadnej wskazówki co do daty śmierci Bolesława.

U Długosza ⁷) podaną jest data jego śmierci pod r. 1248; jest ona, jak widzimy, trafną, a być może, iż oparła się na jakiemś nieznanem nam źródle ⁸).

1

D o k u m. Kujaw, i M a z o w. 155 nr. 8. — 2) Ibid. 154 nr. 7. — 3' I b i d. 156 nr. 10. — 4) K od. d y p 1. M azo w.

2

dod. nr. 2. — ">) Por. wyżej str. 287 u\v. 8. — *>) Stammtafeln I. nr. 26. — Ł Hist. Pol. II. 314. — *1 Datę lę przyjął już

3

Naruszewicz, Hist. nar. pot. III. 286 uw. 6. powołując się na dyplomat Bolesława z r. 1248 i miał zapewne na myśli omó

4

wiony poprzednio dokument z 25 lutego 1248 r.). Kozłowski. Dzieje Mazow. 66 kładzie śmierć Bolesława pod r. 1249 bez

5

żadnej podstawy.